کیا ڈارون دستبردار ہوا؟

by Russell M. Grigg
Translated by Evangelist Michael irfan, Pakistan

Photo: Warwick Armstrong

چارلس ڈارون ۱۹ اپریل ۱۸۸۲ نوں ۷۳ ورہیا دا ہو کے مو گیا۔ ایہہ نہایت ای افسردہ گل سی کہ او اک غیر ایماندار دے طور تے ایس دنیا توں رُخصت ہویا، تے سالاں باہجھوں اوہدے پیچھوں کئی کہانیاں نے جنم لیا جنھاں نوں ڈارون بستر مرگ تے عیاں کردیا ہویا مو گیا۔ ایہہ کہانیاں بوہت جلدی مئی ۱۸۸۲ وچ موضوعات بن گئیاں¹۔ تے فیر وی، سب توں بوہتی جانن والی لیڈی ہوپ دی کہانی سی، جیہڑی دعویٰ کر دی اے کہ اوہنے چارلس ڈارون نوں اوہدی خوابگاہ، ڈون ہاؤس ² وچ ۱۸۸۱ نوں موسم خزاں چ ملی۔ اوہدا بیان حلفی سی کہ جدوں او کمرے وچ وڑی تے ڈارون عبرانیاں دے خط نوں پڑھ رہیا سی، تدوں افسردہ ہو گیا جد اوہنے پیدایش وچ تخلیق دا بیان کیتا، اور تدوں اوہنے مینوں دوجے دن آن دی دعوت دِتی تاں کہ او یسوع دے بارے وچ اوہناں تیس لوکاں دے ساہمنے جیہڑے اوہدے کرایے دار تے اوہدے گھر وچ رہندے سن گل بات کر سکن۔ ایہہ کہانی پہلے پہل ۵۲۱ لفظاں تے دھارک آرٹیکل دے طور تے امریکن ہفتہ وار جریدے امریکن بپٹسٹ ، دی واچ مین ایگسامینر³ وچ چھپی، تے تدوں توں ہن تیک بوہت ساریاں کتاباں ، تے میگزیناں تے ٹریکاں وچ چھپ چکی اے۔

ایہناں کہانیاں دے نال جہڑا اصل مسئلہ سی او ایہہ آں کہ ڈارون دے سارے خاندانی افراد نے ایس دا انکار کیتا۔ فرانسیس ڈارون نے ۸ فروری ۱۸۸۷ نوں تھامس ہکسلی نوں لکھیا، کہ او رپورٹ جہڑی چارلس نے اپنے بستر مرگ تے انکشافات دے متعلق مرتب کیتی سی ’جھوٹی تے بغیر کسے بنیاد توں سی‘،⁴ تے ۱۹۱۷ وچ فرانسیس نے زور دے کے آکھیا کہ اوس دے کول ثبوت نہیں اے جس تے او ایمان رکھ دا سی کہ او [ اوس دا پیو] کدی وی اوہنے خُدا دے بارے اپنی لاتعلقی نوں ظاہر نہیں کیتا سی۔‘⁵ چارلس دی پُتری ہین ریٹا لچ فیلڈ نے لندن دے ہفتہ وار جریدے وچ صفحہ نمبر ۱۲ تے لکھیا، دی کرسچین، ۲۳ فروری ۱۹۲۲ تیک، ’میں بستر مرگ دے کول سی، لیڈی ہوپ اوہدے بیماری دے اخیرلے لمحاں وچ موجود نہیں سی، یاں بیماری وچ کسے وی لمحے۔ میں پریقین آں کہ اوہنے کدی وی نہیں ویکھیا سی، ایس لئی او اوس دے ایمان یاں اوس دے خیالات دے حوالے نال کِویں وثوق نال کہہ سکدی سی۔ او اپنے کسے وی سائنسی تحقیق توں انحراف نہیں کر سکدا سی، آیا ایہہ پہلے سی یا باہجھوں۔۔۔۔ ساری کہانی وچ سچائی نہیں پائی جاندی‘۔⁶ پر کجھ نتیجہ اخذ کر دے آں کہ کوئی لیڈی ہوپ نہیں سی۔

فیر سانوں کس طرحاں وچار کرنا چاہی دا اے؟

ڈارون دی سوانح حیات لکھن والا ، ڈاکٹر جیمز مورے، یوکے دی اوپن یونیورسٹی وچ سائنس تے ٹیکنالوجی دا پروفیسر سی، اوس نے ۲۰ ورہے براعظماں تے مواد دی تلاش وچ گزارے۔ اوس نے ۲۱۸ صفحات تے مشتمل کتاب نو ترتیب دتا جیہڑی ایس گل نوں بیان کر دی سی کہ ’ڈارون لیجنڈ‘ نے کیہ کہیا۔‘⁷ او کہندا اے کہ اک لیڈی ہوپ سی۔ ۱۸۴۲ وچ الیزبتھ ریڈ کاٹن وچ پیدا ہوئی، اوس نے اک رنڈوے، ریٹائرڈ ایڈمرل سر جیمز ہوپ دے نال ۱۸۷۷ وچ ویا کیتا۔ او خیمائی خوشخبری وچ مصروف سی تے ۱۸۸۰ وچ کینٹ وچ بیمار تے بڈھے لوکاں دی خدمت کردی سی، تے سڈنی، آسٹریلیا وچ ۱۹۲۲ نوں کینسر دی وجہ توں مر گئی، جس دا مقبرہ اج وی ساڈے درمیان ویکھن والیا لئی موجود اے۔ ⁸

مورے نتیجہ کڈھ دا اے کہ لیڈی ہوپ نے شاید بدھ دے دن، ۲۸ ستمبر نوں اتوار، ۲ اکتوبر ۱۸۸۱ نوں چارلس دا پتہ کیتا سی، تقریباً یقین دہانی نال کہندیا ہویا کہ جدوں فرانسیس تے ہین ریٹا اوتھے موجود نہیں سی، پر اوس دی بیوی، ایما، شاید موجود ہووے گی⁹۔ او بیان کر دا اے کہ لیڈی ہوپ اک ماہر داستان گو سی جیہڑی تیزی نال جاری گفتگو تے اہم لمحاں نوں بیان کر سکدی سی، تے روحانی احساس دے نال ویکھ سکدی سی۔¹⁰ اوس نے نکتہ چکیا کہ اوس دی کہانی وقت تے جگہ دے لحاظ نال بڑی اہمیت دی حامل سی، حتیٰ کہ ٹھوس ثبوتاں نال – چارلس ڈارون اپنے مرن توں چھ مہینے پہلوں بستر مرگ تے نہیں سی، تے سمر ہاؤس وی بوہت چھوٹا سی جتھے تیس لوکاں دی گنجائش نہیں سی۔ کہانی دا حقیقی رُخ ، تاہم، ایہہ اے آں کہ وکھالی نہیں دیندا کہ چارلس انکشافات دا حامی سی یاں کہ او مسیحیت نوں پرجوش طریقے نال قبول کر دا سی۔ او نہ صرف کہندا سی کہ اپنی جوانی دی قسمت دی امیداں دے بارے وچ تشویشناک سی تے او چند لوکاں دی عبادتی میٹنگاں دا حامی سی۔ منسوب دستبرداری / بدلاؤ خوبصورت نیں جدوں دوجے آیا کہانیاں دے وسیلے نال ایس نوں پڑھن تے اپنے لئی ایہناں نوں بناؤندے نیں۔ مورے ایہنوں ’پاک بناوٹ‘ بیان کر دا اے ۔

ایہہ وی پایا گیا اے کہ اوس دی شادی شدہ زندگی دا زیادہ تر حصہ ایما، چارلس دے غیر مذہبی عقیدے دی وجہ توں تکلیف وچ مبتلا سی، تے او چاہندی سی کہ او بہتر طور تے ایس کہانی نوں منظر عام تے لیائے، اگر ایہدا ہوندا تے۔ پر اوس نے کدی ایہدا نہیں کیتا۔ فیر وی ایہدا وکھالی دیندا اے کہ ڈارون باز نہیں آیا تے ایہہ قابل رحم سی کہ ایس دن تیک لیڈی ہوپ دی کہانی ٹریکس وچ چھپن توں باہجھوں منظر عام تے آئی تے قابل فہم لوکاں تیک پہنچ گئی۔