Explore
Also Available in:

Darwinizm: rodzinna sprawa

Sławny wnuka Erazma Darwina wcześnie dowiedział się o ewolucji

TFE Graphics 500-darwin-plain
Karol Darwin

Russell Grigg

Wielu’sądzi błędnie, że Karol Darwin (ze swoimi studiami teologicznymi) niegdyś w pełni zadowalał się biblijnym’tłumaczeniem początków – aż do chwili, gdy jako nieuprzedzony naturalista, natknął się na ideę ewolucji przez obserwację ‘faktów przyrody’ na wyspach Galapagos w r. 1835. Prawda wygląda zupełnie inaczej. W rzeczy samej, koncept ewolucji, istniał już w jego rodzinie od czasu gdy jego dziadek, Erazm Darwin, wpierw sugerował go w r. 1770.1

Jak już niejednokrotnie wskazywaliśmy, ewolucjoniści nie posiadają żadnych faktów niedostępnych dla kreacjonistów – to tylko różnica w interpretacji ma znaczenie, a ideologia głównie określa interpretację. Sam Karol Darwin powiedział, ‘Jak dziwne to jest, żeby ktokolwiek nie widział, iż wszystkie obserwacje muszą popierać, lub przeczyć danemu poglądowi, jeśli ma być do czegoś przydatny!’2

Musimy więc dokładnie przyjrzeć się wpływom na nastawienie Darwina, zanim w r. 1831 udał się w swą podróż dookoła świata na statku Beagle. Klucz do zrozumienia jego ewolucyjnego nastawienia w interpretacji faktów sięga wstecz do przekonań i pism jego dziadka, Erazma, jak i do jego roli jako wzoru.

Naukowiec, wynalazca i lekarz

TFE Graphics 500-darwin-erasmus
Erazm Darwin

Erazm Darwin (1731-1802) był jednym z najbardziej entuzjastycznych wynalazców/ naukowców i erudytów swoich czasów. Dokonał wielkiego przekładu z łaciny na angielski dzieł Karola Linneusza (1707-1778), który wynalazł metodę klasyfikacji roślin, do dziś stanowiącą podstawę nowoczesnej botaniki. Jego wiele wynalazków włączało mówiącą maszynę, kopiarkę i mechanizm sterowania pojazdów później użyty w samochodach. Nie ma prawie idei lub wynalazku w nowoczesnym świecie, których Erazm Darwin nie wymyślił lub przewidział, od ewolucji do eugeniki, od samolotów do łodzi podwodnych, od środków odkażających do psychoanalizy, od maszyn mówiących do telefonu.’3

Erazm zaczął praktykować swój obrany zawód jako lekarz w Lichfield w r. 1756. Jego reputacja jako lekarz została ustalona, gdy uratował życie młodemu człowiekowi z prominentnej rodziny, którego inni lekarze orzekli jako nieuleczalnie chorego. Ponieważ jego uleczenia stały się ‘nieprzyzwoicie częste’ jego praktyka stopniowo rozrosła się do największej w okręgu Midlands w Anglii. Król Jerzy III zaproponował mu stanowisko osobistego lekarza w Londynie, ale Erazm odmówił.

Około r. 1766 stał się współzałożycielem Towarzystwa Księżycowego – klubu towarzyskiego dla wielkich naukowców i filozofów naturalistycznych swoich czasów. Nazwano je ‘think tankiem Rewolucji Przemysłowej’ i było po Royal Society najsławniejszych towarzystwem naukowym XVIII w. Do członków należeli James Watt (ten od maszyny parowej), Jospeh Priestley (odkrywca tlenu), William Murdoch (wynalazca oświetlenia gazowego), Josiah Wedgewood (wielki ceramik) i Samuel Galton (bogaty przemysłowiec). Inni, z Ameryki, połączeni z Towarzystwem, to Thomas Jefferson i Benjamin Franklin.

Epikurejczyk, wolnomyśliciel i poeta

Jego zamiłowaniu do dobrego jedzenia (szczególnie owoców, cukru, śmietany i masła)4 dorównywała jego niechęć do ćwiczeń fizycznych, więc w wieku 46 lat był tak gruby, że musiano wyciąć półkole w jego stole by pomieścić jego brzuch w czasie posiłków. Dwukrotnie żonaty spłodził 12 dzieci, a między małżeństwami jeszcze dwie (o których wiadomo) nieślubne córki z niejaką panną Parker. Dziewczynki te wychowywały się razem z innymi jego dziećmi, a później stały się inspiracją dla jego obszernego traktatu Erazma o kształceniu kobiet.5

Erazm był przeciwny chrześcijaństwu, niewolnictwu, popierał Rewolucję Amerykańską i Francuską. Był znamienitym poetą, często wypisywał swe naukowe dzieła wierszem. Najbardziej znanym z nich był „Ogród Botaniczny”-Botanical Gardens-(wydany w dwóch częściach w latach 1789 i 1791, składający się 2,192 rymujących się dwuwierszy i Temple of Nature – Świątynia natury – (wydana pośmiertnie w r. 1803).

Oto przykład:

‘Zimne z wody skrzela tworzą płuca dyszące,
A oślizgłe języki ton w powietrze płynący.’6,7

Ewolucja a la Erazm

Pierwszy Erazm sugerował ewolucję, nieco niepewnie, w r. 1770. W jego herbie znajdowały się trzy muszle, a do nich dodał łacińskie’słowa E Conchis omnia (wszystko z muszli). Dał owo motto wymalować na swoim pojeździe, by publikować swą teorię, tak by ‘nikt tego nie zauważał’. Ale jednak było zauważone. Duchowny anglikański z katedry w Lichfield napisał satyryczny wiersz, użalający się, że Darwin…

500-bookplate
Eramus Darwin’s bookplate with three scallops on the diagonal. In 1771 he added the words ‘E conchis omnia’ (everything from shells) to demonstrate his belief in evolution.
‘,…co Stwórcy swego wyrzekł się
Z materii bezrozumnej – sens,
Czarodziej on! zaklęciem swym
Utworzy wszystko z muszli trzech.’8

Aby nie razić swych bogatych pacjentów Erazm kazał zamalować motto na pojeździe i umieścił je w swej książce (1771).

W ciągu następnych dwudziestu lat Erazm stawał się coraz bardziej śmiałym w głoszeniu swych idei ewolucyjnych. W książce zatytułowanej The Economy of Vegetation-Struktura roślinności-(1792) ogłosił, że ziemia powstała z kosmicznego wybuchu:

‘Wysoko w eterze z wybuchem ogromnym
Z głębokich kraterów ognia wewnętrznego,
Wirujące Słońce’tę planetę miotło,
Dla zdumionej pustki dar świata nowego.’9

W Ogrodzie Botanicznym stwierdził, że życie zaczęło się w morzu i stopniowo rozwinęło się stamtąd:

‘Organizm żywy w falach mórz bezkresnych
Zrodził się i piastowan był najwcześniej;
Wpierw mały tak, pod szkłem najlepszym znikał,
Przez błoto brnął lub masy wód przenikał;
A gdy pokoleń nowych nieprzeliczone roje,
Wzmacniały się i rosły, tężyzny nabierając;
I niezliczony rząd powstaje roślin grup,
I tchu dziedzina tu, i skrzydeł, płetw i stóp.’10

Jego główne dzieło to Zoonomia or the Laws of Organic Life – Zoonomia czyli Prawa Życia Organicznego – (dwa tomy, wydane 1794 i 1796), było ogromnym traktatem medycznym, pisanym prozą, zawierającym obszerną klasyfikację chorób i sposobów leczenia. W ciągu 10 lat ukazały się cztery wydania brytyjskie i dwa amerykańskie, zostało także przetłumaczone na niemiecki, francuski i włoski. Zostało on określone jako ‘pierwsza spójna i obejmująca całość hipoteza ewolucji’ a zostało wydane 65 lat zanim Karol opublikował swoją wersję ewolucji w O pochodzeniu gatunków, w r. 1859.

Erazm twierdził, że miliony er [tzn. tysiące milionów lat] zanim zaczęła się historia ludzkości… wszystkie ciepłokrwiste zwierzęta wywiodły się z jednego żywego włókienka, któremu PIERWOTNA WIELKA PRZYCZYNA nadała zwierzęcość, moc nabywania nowych członków… a zatem możliwość ulepszania przez swą własną działalność i przekazywania tych ulepszeń przez pokolenia swym potomkom, po wsze czasy! (I:505)11 Później w Świątyni Natury, Erazm poszerzył to tak: wszystkie rośliny i zwierzęta istniejące obecnie pochodzą od pierwotnych mikroskopijnych, utworzonych przez samorzutną żywotność w pierwotnych oceanach’.11 Pisze on:

‘Człek…
Z czułością winien widzieć stwór wszelaki,
Swe siostry-mrówki, braci swych – robaki.’12

Erazm próbował udobruchać chodzących do kościoła współczesnych przez wspomnienie ‘WIELKIEJ PIERWOTNEJ PRZYCZYNY’, podkreślając to przez użycie wielkich liter, ale wnet potwierdził, że raz zaczęta, ewolucja nie potrzebuje boskiej pomocy, lecz postępuje przez ‘własną nieodłączną zdolność’. Był silnie przeciwny chrześcijaństwu, włączając ‘Łatwowierność, Zabobonną Nadzieję i Strach przed Piekłem do swego katalogu chorób.13

Idee te były szeroko potępione przez pisarzy, jak np. wielki poeta Samuel Taylor Coleridge, który utworzył określenie ‘darwinizowanie’ co znaczyło nieokiełznane spekulowanie, w odniesieniu do ewolucyjnych idei Erazma.14 Świątynia Natury została ogólnie potępiona z powodu jej ‘całkowitego odrzucenia Bóstwa’ a ponadto Erazma atakowano za próbę ‘zastąpienia religii Biblii religią natury’.15

Wpływ Erazma na Karola

Choć Erazm zmarł siedem lat przed narodzeniem Karola, Karol wyrastał w domu w którym jego ojciec, Robert, był nasiąknięty anty-chrześcijańskimi, materialistycznymi ideami ‘wolnomyśliciela’ Erazma. Tak więc niewiara była przyjęta w rodzinie Darwinów, widziana nie jako ‘moralny kryzys buntu’, lecz raczej jako ‘synowski obowiązek’.16

Mając 18 lat Karol przeczytał Zoonomię i ‘wielce ją podziwiał’. Lata później, gdy spotkał się z podobną krytyką, jak Erazm, próbował wyprzeć się książki dziadka,17 twierdząc, że gdy czytał ją ponownie po dziesięciu latach, był nią wielce rozczarowany, z powodu wielkiej proporcji spekulacji w porównaniu do faktów.18 Mimo to, gdy w r. 1837 Karol zaczął spisywać swoje idee w notatniku napisał słowo Zoonomia na stronie tytułowej, ‘dając przez to znać, że poszedł tą samą drogą co jego dziadek’.19

Jednym z głównych argumentów Karola dla poparcia ewolucji jest oparty na kształcie dziobów zięb w zależności od rodzaju dostępnego pokarmu, co widział na wyspach Galapagos w r. 1835. Czy można’sądzić, że nie był pod wpływem’słów Erazma: „Niektóre ptaki, jak papugi, nabyły twardsze dzioby, by móc zgniatać orzechy. Inne, jak zięby, nabyły dzioby dla miększych nasion kwiatów, lub pączków drzew. Inne znów nabyły dzioby długie … inne szerokie… Wszystkie powstały stopniowo przez wiele pokoleń przez ciągłe usiłowania owych stworzeń, by zaspokoić potrzebę pokarmu (I:504).20

Prawie każdy temat poruszony lub przykład dany w Zoonomii pojawia się także w dziele Karola O pochodzeniu, w rzeczy samej oprócz jednej, wszystkie książki Karola mają swój odpowiednik w Zoonomii, lub w którymś z esejów-wierszy Erazma.21 A Karola własne kopie Zoonomii i Ogrodu Botanicznego są wielce poznaczone, z wieloma dopiskami.

Tak więc wpływ Erazma, przez jego wnuka, uczynił ateizm intelektualnie uszanowanym i zmienił światopogląd zachodniej części ludzkości od wiary w Boga Stwórcę do czczenia humanistycznego hedonizmu, wolnego od jakiegokolwiek poczucia odpowiedzialności przed Bogiem, który jest ‘Sędzią wszystkiej ziemi’ (Ks. Rodzaju 18:25).

Wynika z tego ostrzeżenie dla nas, abyśmy brali pod uwagę, co przekazujemy naszym dzieciom i wnukom. Ciąży na nas odpowiedzialność, by nauczać nasze dzieci prawdziwego biblijnego światopoglądu, co jest podstawą nie tylko dla naszej potrzeby zbawienia, ale także drogi do niego – przez pokutę i wiarę w Pana Jezusa Chrystusa, w Jego śmierć i zmartwychwstanie. Da to znaczenie ich życiu, by nie musieli błąkać się w morzach niepewności przeciwnej Bogu teorii wymyślonej przez człowieka, która jest ‘wielkim kłamstwem’ myślenia 21-go stulecia.

Przypisy (ang.)

  1. Większość tego artykułu oparta jest na King-Hele, D., Erasmus Darwin, Charles Scribner’s Sons, New York, 1963. Wróć do tekstu
  2. Barlow, N., The Autobiography of Charles Darwin, Collins, London, p. 161, 1958, cytuje tu z listu Karola do Henry Fawcett’a (1861). Wróć do tekstu
  3. Colliers Encyclopedia 7:724, 1994. Wróć do tekstu
  4. Ref. 1, p. 34. Wróć do tekstu
  5. A Plan for the Conduct of Female Education in Boarding Schools, 1797. Wróć do tekstu
  6. Ref. 1, p. 73, which quotes The Temple of Nature (I:295–302. Wróć do tekstu
  7. Jest to wersja Erazma rekapitulacji płodowej, której autorem był Haeckel, fałszywie nazwanej ‘prawem biogenetycznym’, a obecnie uznanej za całkowicie fałszywą. Zob. Grigg, R., Ernest Haeckel: Evangelista ewolucji i apostoł oszutw, Creation 18(2):33–36, 1996. Wróć do tekstu
  8. King-Hele, D., The furtive evolutionist, New Scientist 2390:48–49, 12 April 2003. Wróć do tekstu
  9. , 28 August 2003. Wróć do tekstu
  10. Ref. 1, p. 73. Wróć do tekstu
  11. Ref. 1, p. 71. Numbers in brackets refer to volume and page number in the first edition of Zoonomia. (Ref. 1, p. 46. Wróć do tekstu
  12. Ref. 1, p. 90, which quotes The Temple of Nature IV:427–28. Wróć do tekstu
  13. Ref. 1, pp. 55, 171. Wróć do tekstu
  14. Nichols, A., Erasmus Darwin (1731–1802), , 25 September 2003. Wróć do tekstu
  15. Ref. 1, p. 137. Wróć do tekstu
  16. Brentnall, J. and Grigg, R., Darwin’s slippery slide into unbelief, Creation 18(1):34–37, 1995, who quote Himmelfarb, G., Darwin and the Darwinian Revolution, Chatto and Windus, London, p. 10, 1959. Wróć do tekstu
  17. Pod koniec swego życia Karol napisał biografię Erazma, The Life of Erasmus Darwin – Życie Erazma Darwina-(1880); pozwolił by jego córka Henrietta przeredagowała to dzieło, a ona usunęła z niego 16%, które uważała za zbyt pikantne dla wiktoriańskich czytelników. Wróć do tekstu
  18. Charles Darwin’s Autobiography (edited by Sir Francis Darwin), Henry Schuman, New York, p. 21, 1950. Wróć do tekstu
  19. Desmond, A. and Moore, J., Darwin, Penguin Books, London, p. 229, 1992. Wróć do tekstu
  20. Ref. 1, p. 70. Wróć do tekstu
  21. Ref. 1, pp. 88, 94. Wróć do tekstu