Explore
Also Available in:

Ziemniaki i ‘białe szympansy’

Autor Russell Grigg
tłumacz Andrew Ostapowicz

Charles Kingsley
Charles Kingsley (1819–1875)

Charles Kingsley określił kiedyś część populacji Irlandii jako ‘białe szympansy’! Kimżeż był ten Charles Kingsley i dlaczego tak określił ludzi, którzy według Biblii zostali ‘stworzeni na obraz i podobieństwo’ Boże (Ks. Rodz.1:27)?

Propagandysta ewolucji

Ów XIX-wieczny duchowny, Charles Kingsley (1819–1875) był także pisarzem, amatorskim naturalistą i historykiem. Starsi z obecnego pokolenia mogą jeszcze pamiętać jego książeczkę dla dzieci The Water Babies (Wodne dzieci), dziwne dzieło, które pokazywało jakby ‘ewolucję wstecz’. Jedna z głównych postaci, Tom, jest ludzkim dzieckiem, które przemienia się w amfibię ze skrzelami i żyje w wodzie.

W r.1859 Kingsley tak się przejął dziełem Darwina O pochodzeniu gatunków, że napisał list pochwalny do Darwina, w którym wyraził się tak: ‘… jeśli masz rację, to muszę porzucić wiele z tego w co wierzyłem i napisałem’, a potem stwierdził, że został uwolniony od ‘przesądu’, że Bóg potrzebował nowego aktu stworzenia dla każdego gatunku.1 Darwin pragnął potwierdzenia od jakiegoś prominenta wśród duchowieństwa, by podeprzeć swe poglądy na ewolucję i natychmiast dodał list Kingsley’a do ostatniego rozdziału drugiego wydania O pochodzeniu z r.1860.2,3

Idee ewolucyjne ukazywały się w Anglii owego czasu z różnych stron, włączając osoby takie jak Jean-Baptiste Lamarck, Georges Cuvier i Erasmus Darwin (dziadek Karola), którego książka Zoonomia (1794) wielce wpłynęła na jego bardziej sławnego wnuka.4 Wielu w okresie wiktoriańskim wierzyło, że ewolucja usprawiedliwiała niewolnictwo i rasizm. A nowa pseudonauka – frenologia twierdziła, że struktura ludzkiej czaszki i szczęki pokazywała, które rasy są niższe od innych.5 W tej sytuacji, Irlandczycy, którzy byli Celtami, byli uważani przez wiktoriańskich ewolucjonistów za niższą formę ewolucyjną niż rzekomo ‘wyżsi’ Anglo-Saksonowie. Stąd ‘małpo-podobny Celt’ stał się frazesem wiktoriańskiego rasizmu.6

Ziemniak jako czynnik

Wielki głód ziemniaczany w Irlandii dostarczył tła dla komentarzy Kingsley’a. Ziemniaki, przywiezione z Południowej Ameryki do Europy przez Hiszpanów pod koniec XIV wieku, na początku XIX wieku były podstawowym produktem spożywczym dla ok. 3 milionów irlandzkich wieśniaków. Odżywcze, łatwe w uprawie, dawały więcej kalorii z danej powierzchni niż jakiekolwiek inne zbiory.

Jedna odmiana, zwana ‘lumper’ , dawała większe zbiory niż pozostałe. Dla irlandzkich wieśniaków była jedyną możliwością, gdyż ziemia, wraz z wzrostem zaludnienia, dzielona była na coraz mniejsza poletka. Większość rodzin musiała wyżyć z powierzchni mniejszej niż jeden akr (0.4 ha).

W r. 1845 przyszła klęska. Grzybek Phytophthora infestans, powodujący chorobę zwaną fitoftoroza, został przywleczony z Ameryki Północnej i zrujnował 40% zbiorów. Inne jarzyny i różne zboża rosły w obfitości, ale były własnością panów feudalnych. W 1846 wieśniacy posadzili ile mogli ziemniaków, ale były zarażone grzybkiem. Gdy przyszły deszcze, fitoftoroza wróciła i zbiory zawiodły całkowicie. Ludzie zjedli cokolwiek mieli tak, że w r. 1847 nie było już czego posadzić ani zjeść.

A właściwie było! W r. 1846 Irlandia wyprodukowała dość pszenicy, jęczmienia, owsa, świń, jajek i masła, aby wykarmić całą ludność. Ale były potrzebne, by zapłacić czynsz, lub zbyt drogie dla wieśniaków bez grosza. Ci, którzy nie byli w stanie zapłacić czynszu, zostali eksmitowani—około pół miliona w całym okresie czasu.

Śmierć i choroba dotknęła prawie każdej rodziny. Wielu wędrowało po okolicy żebrząc. Z 8 milionów ludności ok. 1 milion zmarł z głodu, a ok. 1.5 miliona, uciekając przed klęską-wyemigrowało, większość do Stanów Zjednoczonych.7 Drewniane statki tamtej ery nazywano ‘pływającymi trumnami’, gdyż prawie do połowy niedożywionych pasażerów umierało po drodze.

Powrót do normy był powolny i trudny. W r. 1860 Charles Kingsley odwiedził Irlandię. W liście do żony pisał o uciekinierach, których widział w tym raczej późnym już czasie: ‘Nawiedzają mnie owe ludzkie szympansy, które widziałem wzdłuż setki mil w tym okropnym kraju… widzieć białe szympansy jest czymś przerażającym; gdyby były czarne, nie czułoby się tego tak bardzo, ale ich skóra, oprócz miejsc opalonych, jest tak biała, jak nasza.’8

Kingsley w swych radykalnych poglądach był dzieckiem swoich czasów, a jego nastawienie było ewidentnie zarówno ewolucyjne jak i rasistowskie. Jednak tragedia, którą opisuje, nie popiera jego ewolucyjnych poglądów na ludzkość. Nie wiedział np., że wśród irlandzkich emigrantów byli przodkowie Johna Kennedy’ego, 35-go prezydenta Stanów Zjednoczonych! Nastawienie Kingsley’a do Irlandczyków pokazuje jak fałszywe dogmaty ewolucyjne mogą zatruć sposób myślenia, do tego stopnia, że potomków Adama i Ewy uważają za niewiele więcej niż szympansy.

Charle’s Kingsley’s rectory
Photo caption reads: ‘Charles Kingsley’s Rectory—with Church tower in the distance. Eversley, 14th Sept 1905’

Selekcja a ewolucja

Tragedia z grzybkiem ziemniaczanym w Irlandii od dawna służy kreacjonistom jako ilustracja błędności myśli ewolucyjnej. Wskazuje ona jak selekcja (dobór), nawet gdy służy dla ‘polepszenia’, w rzeczywistości zmniejsza całkowitą ilość informacji (różnorodności genetycznej).

Selekcyjna hodowla dla zwiększenia pewnych cech jest od dawna praktykowana w rolnictwie. Darwin wskazywał na taką sztuczną hodowlę w swej książce O pochodzeniu gatunków. Rozumiał to (podobnie jak wielu i dzisiaj) jako dowód, że selekcja daje postęp, Który może prowadzić do powstawania nowych stworzeń. Nie był jednak świadomy tego, że wzmacnianie jednej cechy przez selekcję odbywa się przez zatracanie innych. Jest to logiczne, gdyż selekcja nie tworzy nowych informacji, tylko ‘wybiera’ z tego, co już istnieje. Gdy dana odmiana staje się bardziej wyspecjalizowana przez selekcję, traci ona nieco z bogactwa genetycznego swych przodków. Jest to obecnie dobrze znane światowym autorytetom rolnictwa, które skrzętnie starają się zachować „dzikie” odmiany naszych roślin pokarmowych.9

Wśród Południowo-amerykańskich przodków irlandzkich ziemniaków były odmiany z genami odporności na grzybka fitoftorozy. Bardziej wyspecjalizowane irlandzkie odmiany pochodne utraciły ową informację ‘odporności’. Tak więc selekcjonowanie zrobiło je ‘lepszymi’ ziemniakami, ale ogólnie była to zmiana w dół, jak to jaskrawo zilustrowała bolesna historia Irlandii. Utrata informacji jest przeciwna temu, co jest konieczne, by z mikrobów powstał człowiek.

Jakaż ironia w tym, że komentarze Kingsley’a, choć zainspirowane ewolucyjną mitologią, zostały spowodowane przez zjawisko dyskredytujące ewolucję naukowo.

Artykuly powiazane

Czytaj dalej

Przypisy

  1. The Life and Letters of Charles Darwin, D. Appleton and Co., London, 2:81–82, 1911. Wróć do tekstu.
  2. Darwin, C., On the Origin of Species, 2nd edition, John Murray, London, chapter 15, 1860. Wróć do tekstu.
  3. Zob. Grigg, R., Darwin’s quisling, Creation 22(1):50–51, 1999. Wróć do tekstu.
  4. Zob. Grigg, R., Darwinism: it was all in the family, Creation 26(1):16–18, 2003; and Grigg, R., Darwin’s illegitimate brainchild (Nieślubny płód umysłu Darwina), Creation 26(2):39–41, 2004. Wróć do tekstu.
  5. Niektórzy twierdzili, że ‘rasy białe’ pochodzą od Adama i Ewy, a inne rasy Bóg stworzył oddzielnie (poligeneza). Zob. Grigg, R., Pre-Adamic man: Were there human beings on Earth before Adam? Creation 24(4):42–45, 2002. Wróć do tekstu.
  6. Wohl, Anthony (Prof. of History at Vassar College), Racism and anti-Irish prejudice in Victorian England, www.victorianweb.org/history/race/Racism.html, 22 January 2004. Wróć do tekstu.
  7. Encyclopaedia Britannica 17:387, 1992. Wróć do tekstu.
  8. Curtis, L.P. Jr., Anglo-Saxons and Celts, Univ. of Bridgeport, Connecticut, USA, p. 84, 1968. Wróć do tekstu.
  9. Batten, D., What! … no potatoes? Creation 21(1):12–14, 1998. Wróć do tekstu.