Explore
Also Available in:

Czy powinniśmy wierzyć Biblii?

sxc.hua Bible

Autor Jonathan Sarfati
przekład: Krzysztof Dubis (ziarnoprawdy.pl)

Skoro Creation Ministries International opiera swoje teksty na Biblii, to powstaje pytanie: Czy Biblia jest wiarygodna? Jak mamy odpowiadać tym, którzy twierdzą, iż była tyle razy przepisywane, że po oryginalnej treści nie ma już ani śladu? A nawet, gdybyśmy oryginał posiadali, to czyż nie został on napisany na długo po relacjonowanych w niej wydarzeniach? A ponadto, czy archeologia nie podważa Biblii? Wreszcie, nawet gdyby tak było, to co z tego wynika?

Czy tekst Nowego Testamentu jest wiarygodny?

Niektórzy krytycy wątpią, że w ogóle istnieje oryginalny Nowy Testament. Ten problem można rozwiązać, stosując bibliograficzne testy wiarygodności, podobne do tych stosowanych w badaniach „Iliady”, czy pism Juliusza Cezara.

Nowy Testament został w całości napisany przez ochrzczonych Żydów1 w I wieku n.e. Mamy przynajmniej 24000 manuskryptów NT, z których najwcześniej datowane pochodzą z okresu do 100 lat po napisaniu oryginałów. Najwcześniejszy znany manuskrypt to papirus Johna Rylandsa, a właściwie jego fragment zwany P52 zawierający Ewangelię Jana 18,31–33 i 37–38, datowany na około 125. rok n.e. Porównajcie to z manuskryptami (MSS) innych wielkich dzieł.

AutorData powstaniaNajwcześniejszy manuskryptPrzedział czasowyLiczba manuskryptów
Cezara 100–44 p.n.e 900 n.e 1000 lat 10
Platon 427–347 p.n.e 900 n.e 1200 lat 7
Tukidydes 460–400 p.n.e 900 n.e 1300 lat 8
Tacyt 100 n.e 1100 n.e 1000 lat 20
Swetoniusz 75–160 n.e 950 n.e 800 lat 8
Homer (Iliada) 900 p.n.e 400 p.n.e 500 lat 643
Nowy Testament 40–100 n.e 125 n.e 25–50 lat >24,000!

Zatem stosując najbardziej surowe standardy, jakie mogą zastosować bibliści (bez zakwestionowania wiarygodności wszystkich dzieł klasycznych) możemy wnioskować, że NT jest wiarygodną kopią oryginału.2 Autorytet w dziedzinie badania NT Frederick Fyvie Bruce (1919–1990) napisał:

„Dowody na wiarygodność naszych Pism Nowego Testamentu są o wiele lepsze, niż w przypadku wielu dzieł autorów klasycznych, których autentyczności nikomu nie przychodzi do głowy kwestionować. Jeśli Nowy Testament byłby zbiorem świeckich pism, uznano by powszechnie, że są autentyczne ponad wszelką wątpliwość.”3

Wiarygodność zawartości Nowego Testamentu

Jeśli założymy, że mamy wiarygodną kopię oryginału, to czy sam oryginał jest wiarygodny? Liberalni uczeni zwykle argumentują, że Ewangelie zostały napisane na długo po wydarzeniach, które rzekomo opisują. Zazwyczaj datują Ewangelię Marka na lata 65–75 n.e., Ewangelię Łukasza i Dzieje Apostolskie na lata 83–90 n.e. i Ewangelię Jana na przełom I i II wieku. Czyli rzekomo nie ma możliwości, żeby w przedziale pomiędzy 35, a 75 rokiem można było napisać Ewangelie, jako wiarygodne zapisy.

Jednakże istnieją argumenty Johna Thomasa Arthura Robinsona (1919–1983), liberała i biskupa Woolwich, przekonujące do zmiany datowania Ewangelii4 na okres między 40, a 65 rokiem n.e. Jeśli Robinson ma rację, to Ewangelie zostały napisane jeszcze za życia ludzi, którzy znali Jezusa (~6 p.n.e. – ~30 n.e. życie Jezusa na ziemia). Mateusz i Łukasz podają zapis Jego proroctwa o zburzeniu Świątyni w Jerozolimie (Mt 24,2; Łk 21,20–24), lecz nie mówią o jej zburzeniu w roku 70.5 Szczególnie Mateusz raczej nie zapomniałby zapisać wypełnienia proroctwa, gdyby napisał Ewangelię po jego wypełnieniu. Dzieje Apostolskie napisane przez Łukasza, po ukończeniu przezeń Ewangelii nie wspominają ani o zburzeniu Jerozolimy ani o strasznych prześladowaniach za czasów cesarza Nerona (lata 60. I wieku)—wprawdzie wspomniane są inne prześladowania, to jednak nie czytamy o męczeńskiej śmierci Jakuba (61 r.), Pawła (64 r.) i Piotra (65 r.), zatem prawdopodobnie zostały napisane przed tymi wydarzeniami.6

©istockphoto.com/picturejohna scroll in a clay jar

Szwedzki uczony Birger Gerhardsson wykazał, że Ewangelie kanoniczne czerpią ze zbiorowej pamięci społecznej, umocnionej przez ówczesne metody nauczania ustnego. Te techniki7 umożliwiały: „bardzo dokładną komunikację między Jezusem, a Jego uczniami i zapewniały wykształcenie znakomitej pamięci semantycznej”.8

Zatem uczniowie Jezusa umieli dokładnie zapamiętywać Jego mowy i dają świadectwo, że odtworzyli to uczciwie. Na przykład przyznają, że miały miejsce takie zdarzenia, których fałszerze nie umieściliby w swoich wspomnieniach, np.: tchórzostwo uczniów, kłótnia o to, kto zajmie wyższe miejsce w Królestwie, zaparcie się Jezusa przez Piotra, niemożność dokonywania cudów przez Jezusa w Jego rodzinnym mieście w Galilei (z powodu niewiary mieszkańców—Mt 13,58; Mk 6,6), odniesienia do oskarżeń o szaleństwo i kwestionowania pochodzenia, brak wiedzy Pana na temat daty Jego powrotu.

Gdyby Ewangelie zostały napisane przez społeczności chrześcijańskie (jak uważa wielu sceptyków), a nie przez czterech ewangelistów, to prawdopodobnie próbowano by rozwiązywać doraźne problemy poprzez wkładanie własnych rozwiązań w usta Jezusa. Jednakże Ewangelie nie wspominają o niektórych kontrowersjach we wczesnym Kościele (np. problem obrzezania), relacjonując stan faktyczny, który był nieistotny dla—w głównej mierze nie-żydowskiej społeczności, jak posłanie Chrystusa do zgubionych owiec Izraela (Mt 10,5–6). Zatem świadectwo wewnętrzne wskazuje, że Ewangelie zostały napisane, zanim wiele problemów Kościoła w ogóle się pojawiło.

©istockphoto.com/digitalskilletA tomb entrance

Paweł napisał jeszcze wcześniej podsumowanie Ewangelii w I Liście do Koryntian 15, który to list powstał ok. 55 roku n.e., lecz sam autor przypomina adresatom o czymś, co głosił im około 15 lat wcześniej. Zatem sam Paweł zapisał tradycję ustanowioną już w pierwszej dekadzie po śmierci Chrystusa.

Julius Miller (1801–1878) rzucił XIX-wiecznym sceptykom wyzwanie, by pokazali taki przypadek, gdzie w ciągu 30 lat powstały i zostały mocno utrwalone legendy dotyczące konkretnej postaci historycznej.9 Nawet przyjmując późne datowanie proponowane przez większość liberalnych uczonych, należy zauważyć, iż prof. Sherwin-White (1911–1993), autorytet w dziedzinie historii starożytnej z uniwersytetu w Oxfordzie wykazał, że powstanie legendy wymaga okresu co najmniej dwóch pokoleń. Zatem jeśli Ewangelie są legendą, to szybkość jej powstawania byłaby „niewiarygodna”.10 Pisze on:

„W przypadku Dziejów Apostolskich potwierdzenie historyczności tekstu jest przytłaczające (…) jakakolwiek próba jej odrzucenia, nawet w sprawach szczegółowych, okazuje się obecnie absurdem. Historycy Rzymu od dawna przyjmują ją bez zastrzeżeń.”10

Apostoł Jan twierdzi, że jest naocznym świadkiem opisywanych przez siebie wydarzeń (J 21,24). Łukasz zapewnia, że opiera się na relacjach naocznych świadków (Łk 1,1–4) i sam był towarzyszem podróży apostoła Pawła (Kol 4,14). Mógł być również nie nazwanym w tekście uczniem idącym wraz z Kleofasem do Emaus (Łk 24,13).11 Marek polegał na relacji Piotra, który twierdził, że nie opiera się na zręcznie zmyślonych baśniach (2 P 1,16). Ewangelia Mateusza według wczesnej tradycji Kościoła została napisana przez ucznia Jezusa i byłego celnika o tym imieniu.

Czy istnieją dowody archeologiczne potwierdzające prawdziwość Biblii?

Wielu nie-chrześcijańskich historyków i pisarzy z I wieku n.e. potwierdza fakt życia i egzekucji Jezusa: Korneliusz Tacyt, Lukian z Samosaty, Józef Flawiusz, Swetoniusz, Pliniusz Młodszy, Thallus, Flegon, Mara Bar-Serapion, a także fragmenty Talmudu i innych żydowskich ksiąg. Encyclopaedia Britannica następująco podsumowuje moc przekonywania tych danych:

„Niezależne źródła dowodzą, że w starożytności nawet oponenci chrześcijaństwa nigdy nie wątpili w historyczność Jezusa, która zaczęła być poddawana w wątpliwość przez wielu autorów na niewystarczających podstawach dopiero pod koniec XVIII wieku, w XIX wieku i na początku wieku XX. ”

Prawdziwość relacji ewangelistów zawsze miała wsparcie ze strony archeologii. Sir William Mitchell Ramsay (1851–1939), archeolog i profesor uniwersytetów Oxford i Cambridge rozpoczął badania Ewangelii Łukasza od założenia, że autor mylił się w wielu kwestiach. Ramsay odkrywał jednak raz po raz, że Łukasz wykazał się absolutną dokładnością co do miejsc, nazw i mnogości tytułów ówczesnych władców. Oto wniosek profesora:

„Łukasz jest historykiem pierwszej klasy, nie tylko dlatego, że jego stwierdzenia faktów są wiarygodne (…) ten autor powinien zostać włączony do panteonu największych historyków.”12

Wiarygodność Starego Testamentu również wielokrotnie była potwierdzana przez dane archeologiczne. Chetyci byli niegdyś uważani za biblijny mit, lecz ich ogromna stolica Hattisa została odkryta we współczesnym Boghazköy. Archeologia potwierdziła również wojny czterech królów opisane w Księdze Rodzaju 14 i panowanie Belsazara z Księgi Daniela.

Jakie jest kluczowe nauczanie Nowego Testamentu?

Zatem przyjmując, że Jezus istniał naprawdę, jak mamy się odnieść do wiarygodności lub niewiarygodności dokumentów zapewniających o historyczności Jego życia i nauczania? Jeśli uznamy, że dowody historyczne prawdziwości NT są przekonujące, to co one mówią o Jego nauczaniu?

Jedną z kluczowych doktryn chrześcijaństwa jest cielesne zmartwychwstanie Chrystusa, będące demonstracją Jego Boskości (Rz 1,4), potwierdzające prawdziwość Jego nauk (Mt 28,6) i pokazujące, że pokonał śmierć, zapewniając w ten sposób zmartwychwstanie wierzących (2 Kor 4,14). Apostoł Paweł napisał:

A jeśli Chrystus nie został wzbudzony, daremna jest wiara wasza; jesteście jeszcze w swoich grzechach. (…) Jeśli tylko w tym życiu pokładamy nadzieję w Chrystusie, jesteśmy ze wszystkich ludzi najbardziej pożałowania godni. (…) Jeśli umarli nie bywają wzbudzeni, jedzmy i pijmy, bo jutro pomrzemy. ” (1 Kor. 15,17;19;32b)

Żydzi postrzegali ciało jako integralną część człowieka, dlatego zmartwychwstanie musi dotyczyć również ciała.

„Pogląd, iż Jezus zmartwychwstał wyłącznie w sensie duchowym, podczas gdy Jego ciało pozostało w grobie, jest czysto współczesną koncepcją. Jest to całkowicie obce żydowskiemu sposobowi myślenia z I wieku, a najwcześniejsze relacje o zmartwychwstaniu Jezusa są zupełnie inne. Nie przetrwałyby zbyt długo, gdyby ciało Jezusa rzeczywiście pozostało w grobie.”13

Głównym problemem dla uczonych nie-chrześcijańskich jest od początku wyjaśnienie, co się stało z ciałem Jezusa, by przedstawić wiarygodną alternatywę dla zmartwychwstania. Przeciwnicy Chrystusa raczej nie chcieliby go ukraść, ponieważ to uwiarygodniłoby tezę o zmartwychwstaniu, której oni chcieli zaprzeczyć—najprościej można było to zrobić, pokazując Jego ciało. Uczniowie nie mieli motywu, by rzucić się na uzbrojonych żołnierzy rzymskich i wykraść ciało, a potem rozpowszechniać historie o zmartwychwstaniu. Wszyscy byli torturowani i prawie wszyscy zabici, a przecież nikt nie umiera za coś, co sam wymyślił i przedstawia jako prawdę. Jednym z najwcześniejszych argumentów przeciw zmartwychwstaniu była historia o przekupieniu rzymskich żołnierzy, którzy mieli powiedzieć: Uczniowie jego w nocy przyszli i ukradli go, gdy spaliśmy (Mt 28,13). To jest absurd: Jak mogli wiedzieć, co się działo, gdy spali? Poza tym, każdy rzymski żołnierz, który zasnąłby na służbie, zostałby skazany na śmierć.

Niektórzy krytycy próbują wyjaśnić problem pustego grobu twierdząc, że w ogóle nie było grobu w tym miejscu, a Jezus został pogrzebany w jakimś zwykłym grobie. Jednakże apostoł Paweł pisze, że Pan został dosłownie pochowany w grobowcu (w oryginale greckim etafe, które to określenie pochodzi od en—czyli ‘w środku’ i tafos, co oznacza ‘grobowiec’). Piotr mówił również o ciele Jezusa, które nie ujrzało skażenia w przeciwieństwie do ciała Dawida, leżącego w jego grobowcu (Dz 2,22–35).

W 1 Liście do Koryntian, w wersecie 15 Paweł cytuje starożytną tradycję datowaną na kilka lat po opisywanych w niej wydarzeniach. Relacja Marka o pustym grobie jest wyrazem aramejskiego sposobu myślenia, co wskazuje na bardzo wczesne źródło. Dr William Lane Craig podaje wiele dowodów wiarygodności przekazów o pogrzebie Jezusa i pustym grobie.14 Podobnie James Patrick Holding, który przedstawia co najmniej siedemnaście czynników potwierdzających, że chrześcijaństwo nie odniosłoby żadnego sukcesu w starożytnym świecie, gdyby nie było poparte niepodważalnym dowodem na zmartwychwstanie.15

©istockphoto.com/Liliboasa crown of thorns

Co to oznacza dla mnie?

Pismo mówi o istnieniu Boga, który nas stworzył i dlatego jest Panem całego stworzenia. Wyznaczył pewien doskonały standard moralny, który wszyscy złamaliśmy (Rz 3,23). Jest doskonale sprawiedliwy i dlatego musi ukarać wszelkie złamanie prawa. Ponieważ nasze grzechy godzą w Jego nieskończoną świętość, kara również musi być nieskończona.

Albo sami musimy tę karę ponieść, albo ktoś musi ją ponieść za nas (Iz 53). Taki „Zastępca” musi być w pełni człowiekiem, by ponieść karę za ludzkość (Hebr 2,14) i w pełni Bogiem, by przetrwać nieskończony Boży gniew (Iz 53,10). Jezus musiał zostać jednym i drugim, aby mógł pełnić rolę Pośrednika między Bogiem, a człowiekiem. Pierwszy List Tymoteusza 2,5 mówi:

Albowiem jeden jest Bóg, jeden też pośrednik między Bogiem a ludźmi, człowiek Chrystus Jezus.

Nie możemy zapracować na własne zbawienie żadnymi uczynkami (Rz 3,24; 4,2; Ef 2,8–9). Te wersety nauczają, że usprawiedliwienie, jako deklaracja prawnej niewinności przed Bogiem, jest darem. Następuje ono w momencie położenia ufności w Chrystusie (Rz 5,1).

Treść wiary (gr. pistol, czyli ‘pogląd’) została wyłożona przez apostoła Pawła wybranego przez Chrystusa:

A przypominam wam, bracia, Ewangelię, którą wam zwiastowałem, którą też przyjęliście i w której trwacie, i przez którą zbawieni jesteście, jeśli ją tylko zachowujecie tak, jak wam ją zwiastowałem, chyba że nadaremnie uwierzyliście. Najpierw bowiem podałem wam to, co i ja przejąłem, że Chrystus umarł za grzechy nasze według Pism i że został pogrzebany, i że dnia trzeciego został z martwych wzbudzony według Pism” (1 Kor 15,1–4).

Przypisy

  1. Z Łukaszem włącznie, skoro „Żydom zostały powierzone wyrocznie Boże” (Rz 3,2); wielu Żydów w NT nosi greckie imiona, jak Piotr, Andrzej, Szczepan i inni. Zob. A brief history of the Jews. Wróć do tekstu.
  2. Zob. Holding, J., On the textual reliability of the New Testament, tektonics.org/lp/nttextcrit.html. Wróć do tekstu.
  3. Bruce, F., Are the New Testament documents reliable? The Inter-Varsity Fellowship, London, UK, s. 19, 1956. Wróć do tekstu.
  4. Robinson, J., Redating the New Testament, SCM Press Ltd, London, UK, str. 353, 1976. Wróć do tekstu.
  5. Nie jest to argumentacja milczenia polegająca na tym, że jeśli jakieś wydarzenie nie jest wymienione, to znaczy, że nie miało miejsca. Byłaby to pewna forma argumentacji, będąca przykładem błędu zaprzeczenia temu, co wcześniejsze. Zamiast tego stosujemy argumentację wyraźnej nieobecności, czyli dane wydarzenie prawie na pewno byłoby wspomniane, gdyby się wydarzyło, a jednak nie zostało wspomniane. Np. spodziewalibyśmy się, że autor piszący na temat bliźniaczych wież Twin Towers w Nowym Jorku po 11 września wspomniałby o ich zniszczeniu przez terrorystów; skoro nie ma o tym nawet wzmianki, to przypuszczamy, że autor napisał tekst przed atakiem. Tę samą logikę można zastosować wobec wspaniałej świątyni żydowskiej w Jerozolimie zniszczonej w roku 70. Jest to forma słusznego argumentu znanego jako zaprzeczenie temu, co nastąpiło później. Sarfati, J., Loving God with all your mind: logic and creation, Journal of Creation 12(2):142–151, 1998; creation.com/logic. Wróć do tekstu.
  6. Zob. również Holding, J., Basic issues in defence of the authenticity of the gospels, tektonics.org/ntdocdef/gospdefhub.html Wróć do tekstu.
  7. Gerhardsson, B., Memory and Manuscript, Translated by Eric Sharp, Villadsen og Christensen, Copenhagen, 1964. Wróć do tekstu.
  8. Zob. również Holding, J., On the reliability of oral tradition, tektonics.org/ntdocdef/orality01.html. Wróć do tekstu.
  9. Muller, J., The Theory of Myths, in Its Application to the Gospel History Examined and Confuted, John Chapman, London, p. 26, 1844, cited in Craig, Ref. 14, pp. 196–197. Wróć do tekstu.
  10. Sherwin-White, A., Roman Society and Roman Law in the New Testament, Baker Book House, Michigan, USA, s. 188–191, 1992. Wróć do tekstu.
  11. Zob. Anderson, D., The nativity: fact or fiction? creation.com/nativity, 23 December 2006. Wróć do tekstu.
  12. Ramsay, W., Bearing of Recent Discoveries on the Trustworthiness of the New Testament, Baker, Michigan, USA, s. 222, 1953. Wróć do tekstu.
  13. Barnett, P., Jensen, P. and Peterson, D., Resurrection: Truth and Reality, Aquila Press, Sydney, Australia, s. 14, 1994. Wróć do tekstu.
  14. Craig, W., Apologetics: An Introduction, Moody, Chicago, USA, Ch. 5.2, 1984. Podaje on listę przynajmniej 30 uczonych popierających tę tezę. Wróć do tekstu.
  15. Holding, J., The Impossible Faith, Xulon Press, Florida, USA, 2007; tektonics.org/lp/nowayjose.html. Wróć do tekstu.

Helpful Resources

Christianity for Skeptics
by Drs Steve Kumar, Jonathan D Sarfati
US $12.00
Soft cover