Explore
Also Available in:

Ο Σολομός του Ειρηνικού

Οι υψηλοί επιτευκτές των ωκεανών

από τον Denis Dreves
μεταφρασμένο από Vera Kavasilas

Μερικώς επωασμένα αυγά σολομού σε εκκολαπτήριο.
Μερικώς επωασμένα αυγά σολομού σε εκκολαπτήριο.

Μια από τις μεγαλύτερες πηγές των δυτικών ακτών των Η.Π.Α και του Καναδά είναι το πλήθος των σολομών στις ακτές των ωκεανών και των ποταμών.

Ο κύκλος ζωής και οι συνήθειες του σολομού έχουν μελετηθεί λεπτομερώς εξαιτίας την χρησιμότητας του ψαριού ως πηγή τροφής—όχι μόνο για τους ανθρώπους εκείνης της περιοχής αλλά και ως μέγιστο εξαγώγιμο προϊόν.

Η κατασκευή φραγμάτων σε πολλούς ποταμούς όπου οι σολομοί επιστρέφουν για να ωοτοκήσουν, έχει καταστήσει αναγκαία την εφεύρεση τρόπων για να εκτρέπουν τα ψάρια πίσω σε τεχνητά εκκολαπτήρια ή να δημιουργούν τεχνητά κανάλια όπου να μπορούν τα ψάρια να επιστρέφουν για να ωοτοκήσουν όσο πιο φυσικά γίνεται. Και οι δυο μέθοδοι έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικές στη μεγιστοποίηση της βιομηχανίας του σολομού και στη διατήρηση πολλών βιότοπων γονιμοποίησης του σολομού, οι οποίοι θα είχαν διαφορετικά καταστραφεί.

Οι σολομοί αρχίζουν την εκπληκτική ζωή τους από αυγά τα οποία έχουν γεννηθεί, γονιμοποιηθεί και σκεπαστεί με χαλίκια (μερικές φορές με άμμο) στα άνω μέρη ενός ποταμού ή ρυακιού. Το νερό πρέπει να ρέει μέσα από τα χαλίκια για να τροφοδοτεί με οξυγόνο.

Μετά την επώαση, μικροί γόνοι βγαίνουν από το αυγό. Οι γόνοι έχουν ένα λεκίθινο σάκο κάτω από τις κοιλιές τους, ο οποίος περιέχει αρκετά θρεπτικά στοιχεία για την πρώιμη ανάπτυξη τους. Δεν βγαίνουν από τα χαλίκια σε αυτό το στάδιο του γόνου, αλλά παραμένουν εκεί για προστασία ενάντια στους θηρευτές μέχρι να απορροφηθεί πλήρως ο λεκίθινος σάκος

Όταν βγαίνουν έχουν 3–4 εκατοστά μάκρος και ονομάζονται ιχθύδια. Κολυμπούν σε μεγαλύτερες δεξαμενές με γλυκό νερό για προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία και τους θηρευτές. Η χρονική περίοδος η οποία μένουν τα ιχθύδια μέσα σε γλυκό νερό ποικίλει από είδος σε είδος και μπορεί να είναι από δυο έως 20 μήνες.

Προσαρμογή από αλμυρό σε γλυκό νερό

Λίγο πριν από το ταξίδι με το ρεύμα στους ωκεανούς, συμβαίνουν κάποιες φυσιολογικές αλλαγές και τα ιχθύδια πλέον λέγονται νεαροί σολομοί. Εδώ συμβαίνει και μια καταπληκτική προσαρμογή: τα ψάρια αρχίζουν να προσαρμόζονται από το γλυκό νερό στο αλμυρό νερό των ωκεανών. Αυτή η διαδικασία θα αντιστραφεί ξανά όταν αργότερα τα ψάρια επιστρέψουν στον τόπο της γέννησής τους για να ωοτοκήσουν. Μετά από μια περίοδο προσαρμογής στο αλμυρό νερό στις όχθες του ποταμού, κολυμπούν στη θάλασσα όπου περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής τους.

Προνύμφες σολομού
Προνύμφες σολομού

Ο χρόνος που περνούν στον ωκεανό επίσης ποικίλει ανάλογα με το είδος, αλλά είναι κανονικά από ένα έως πέντε χρόνια. Όταν βρίσκονται στον ωκεανό οι σολομοί ταξιδεύουν χιλιάδες μίλια από τους ποταμούς όπου γεννήθηκαν. Το μυστήριο της μετανάστευσης είναι μόνο αμυδρά κατανοητό και είναι μια ακόμα από τις πολλές αποδείξεις του περίπλοκου σχεδιασμού που υπάρχει στα δημιουργημένα πλάσματα.

Υπάρχουν αποδείξεις που υποστηρίζουν το συμπέρασμα ότι οι σολομοί έχουν ένα πλήθος αισθήσεων που τους οδηγούν πίσω στο τόπο γέννησής τους για να γονιμοποιήσουν. Σε αυτές μέσα περιλαμβάνονται το μαγνητικό πεδίο της γης, η θέση του ήλιου—και πιθανόν του φεγγαριού και των άστρων—μαζί με την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τη χημική σύσταση του ρεύματος από όπου ξεκίνησαν. Κάθε ρεύμα και ποταμός έχει μικρές διαφορές σε χημική σύσταση και υπάρχουν καλές αποδείξεις που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι σολομοί γεύονται τη διαφορά αυτή για να ταυτοποιήσουν το τόπο που γεννήθηκαν. Αυτή η μέθοδος βεβαίως, είναι χρήσιμή μόνο εφόσον έχουν ήδη εντοπίσει την ευρύτερη περιοχή χρησιμοποιώντας τις άλλες τους αισθήσεις.

Όταν φτάνουν στις όχθες του τόπου γέννησής τους για να ωοτοκήσουν, οι σολομοί του Ειρηνικού περνούν κάποιο χρονικό διάστημα για την επαναπροσαρμογή τους στο γλυκό νερό. Και πάλι συμβαίνουν καταπληκτικές φυσιολογικές αλλαγές για την προετοιμασία της γονιμοποίησης καθώς επίσης αρχίζουν τα εσωτερικά όργανα να επιδεινώνονται.

Οι φθινοπωρινές βροχές πυροδοτούν το ταξίδι της επιστροφής

Ο ακριβής χρόνος όπου οι σολομοί ξεκινούν το θαυμάσιο ταξίδι της επιστροφής τους ποικίλει, αλλά ουσιαστικά η ωοτοκία γίνεται το φθινόπωρο. Προχωρούν ενάντια στο ρεύμα, συνήθως όταν αρχίζουν οι φθινοπωρινές βροχές και ανεβαίνει η στάθμη του νερού. Υπερπηδούν εμπόδια, διαπραγματεύονται ορμητικά νερά και μερικές φορές σταματούν για ξεκούραση σε μεγαλύτερες δεξαμενές όπου τα νερά κινούνται πιο αργά. Τελικά φτάνουν στα στρώματα χαλικιού στη κορυφή του ρεύματος όπου ξεκίνησαν τις ζωές τους.

Έχοντας επιβιώσει το εξαντλητικό ταξίδι πίσω στο τόπο όπου γεννήθηκαν, τα ψάρια διαλέγουν ένα σύντροφο και αρχίζουν τη διαδικασία ωοτοκίας μέσα σε κεφαλόνερα (ρηχά νερά σχεδόν γεμάτα με χαλίκια όπου το νερό είναι εξαναγκασμένο να ρέει μέσα από αυτά). Το θηλυκό με σθένος κουνάει την ουρά του μέσα στα χαλίκια και σκάβει μια μικρή λακκούβα. Τότε το αρσενικό και το θηλυκό προσανατολίζονται αντίθετα στο ρεύμα. Το θηλυκό γεννάει μια μερίδα αυγών και ταυτόχρονα το αρσενικό στο πλάι της απελευθερώνει ένα νέφος σπερματοζωαρίων για να τα γονιμοποιήσει. Το θηλυκό τότε καλύπτει τα αυγά με χαλίκια και επαναλαμβάνουν τη διαδικασία αρκετές φορές. Χιλιάδες αυγά γεννιούνται. Λίγο μετά την ωοτοκία το αρσενικό και το θηλυκό πεθαίνουν.

(Αν και είναι αλήθεια ότι οι σολομοί του Ειρηνικού πεθαίνουν όλοι μετά την πρώτη τους ωοτοκία, οι σολομοί του Ατλαντικού δε πεθαίνουν. Οι σολομοί του Ατλαντικού μπορούν να γυρίσουν πίσω στη θάλασσα και να επιστρέψουν για ωοτοκία μέχρι και τέσσερις φορές.)

Στον Ιώβ ιβ:8–9 μας λέει “Μίλησε στη γη, και θα σε διδάξει· και τα ψάρια τής θάλασσας θα σου διηγηθούν. Ποιος απ’ όλους αυτούς δεν γνωρίζει, ότι το χέρι τού Κυρίου τα έφτιαξε;

Τα αξιοσημείωτα επιτεύγματα και ο κύκλος ζωής του σολομού και ιδιαίτερα η θαυμάσια ικανότητα να ταξιδεύουν μεγάλες αποστάσεις ενάντια σε απίστευτες πιθανότητες, αδυνατούν να εξηγηθούν ικανοποιητικά ως αποτέλεσμα μιας άσκοπης, μη καθοδηγούμενης εξέλιξης. Αντί γι αυτό, ο σολομός του Ειρηνικού φαίνεται ως μια θαυμάσια μαρτυρία, η οποία ξεκάθαρα μας παραπέμπει σε έναν Δημιουργό.

pacific salmon life-cycle diagram

Ο κύκλος ζωής του σολομού του Ειρηνικού

Το θηλυκό επιστραφεί στη περιοχή ωοτοκίας και απελευθερώνει τα αυγά της μέσα σε μια λακκούβα. Την άνοιξη τα αυγά μετατρέπονται σε γόνους οι οποίοι έχουν λεκίθινους σάκους κάτω από τις κοιλιές τους και είναι γεμάτοι όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται για τη σωστή ανάπτυξη. Τότε αναπτύσσονται τα ιχθύδια και μεταναστεύουν σε αλμυρό νερό, όπου την επόμενη άνοιξη μεταναστεύουν στη θάλασσα για 2 1/2 χρόνια. Ως ενήλικα άτομα, οι σολομοί ολοκληρώνουν τον κύκλο ζωής τους όταν επιστρέφουν στον τόπο γέννησης τους για να γεννήσουν αυγά.

Helpful Resources