Fundamentalisme … iemand?

Auteur: Russell Grigg
Vertaling: Andreas Boonstra (logos.nl)

Lewis Carroll’s kinderboek ‘Through the looking glass’ geeft de volgende conversatie weer: ’ “Als IK een woord gebruik,” zegt Humpty Dumpty op een minachtende toon, “dan betekend het door mij gekozen woord precies wat het betekend, niet meer of minder.”

“De vraag is,”rd conversatie weer: zo zegt Alice, “of jij woorden verschillende betekenissen kan toekennen, waardoor het verschillende betekenissen heeft.”

t door mij gekozen woord precies wat het betekend, niet meer of minder

“De vraag is,” zegt Humpty Dumpty, “welke betekenis superieur is, daar gaat het om” ‘¹

Image iStockphoto

Christen fundamentalisme

Er was eens een tijd (ongeveer honderd jaar geleden) dat verschillende conservatieve christenen in de Verenigde Staten de wens hadden om de fundamenten onder hun protestants christelijke geloof te versterken. Theologen, die een liberale theologie promoten, vielen het orthodoxe Bijbelse geloof aan. Kritiek op de Bijbel vanuit Duitsland, Darwinisme en andere ‘ismes’ werden gezien als directe tegenstanders van het Heilige Boek: de Bijbel.

In 1909 financierden, miljonair en oliemagnaat Lymann Stewart² en zijn broer Milton, een twaalfdelige publicatie, bestaande uit 94 essays over conservatieve christelijke theologie, met de titel: The fudamentals: A testimony to the truth. De essays waren geschreven door 64 Amerikaanse en Britse conservatieve protestantse theologen. Ongeveer drie miljoen sets van deze boeken werden gratis verzonden naar ministers, zendelingen, zondagsschoolleraren en Christen leiders in de VS en daar buiten.³ In 1917, nadat de oorspronkelijke fondsen waren uitgeput, herdrukte the Bible Institute of Los Angelos (vandaag: Biola University) de artikelen in een vierdelige set, onder redactie van R.A. Torrey.⁴

De titel van de uitgave herinnerde haar lezers eraan dat bepaalde doctrines essentieel en fundamenteel waren (en zijn) voor het christelijke geloof, omdat al deze zaken duidelijk in de Bijbel worden weergegeven. Deze belangrijke doctrines zijn:

1. Onfeilbaarheid van Gods woord
2. De maagdelijke geboorte van Jezus Christus
3. Het vervangende lijden van Jezus Christus
4. De lichamelijke opstanding van Jezus Christus
5. De authenciteit van de wonderen door Jezus Christus verricht⁵

De eerste drie punten verwijzen direct naar een geloof in creatie, zoals de Bijbel ons leert. Het feit dat de Here Jezus Christus, en de apostelen, Genesis als historisch feit beschouwen (geloof inde zesdaagse schepping en de zondvloed) toont de historische betrouwbaarheid van Genesis aan. Het enige andere alternatief is dat Genesis onjuist is, en daarmee is de Bijbel aldus niet onfeilbaar.

Al snel werd de naam ‘fundamentalist’ verbonden aan mensen die geloofden in traditionele Bijbelse doctrines, en deze doctrines verdedigden tegen de aanvallen van de liberale theologie.

Image Stockxpert

Gedurende de jaren twintig van de vorige eeuw werd in de VS een ‘strijd gevoerd door de fundamentalisten en de ‘modernen’. Voor de fundamentalisten was deze ‘strijd’ dan ook een ‘strijd’ tegen de afbrokkeling van ware Christelijke doctrines door de ‘moderne’ denkwijzen van liberale theologen, die steeds meer gevoed werden door een naturalistische kijk op zaken. Deze naturalistische zienswijzen had steeds meer zijn weg gevonden binnen de kerken en de ‘modernen’ lieten zich niet uit het veld slaan. Het resultaat was, dat in de jaren dertig van de vorige eeuw, de betekenis van de term fundamentalist verschoof naar die van iemand die zich wenste af te scheiden, in plaats van een christen die tracht de doctrines van het geloof te beschermen tegen moderne invloeden. Maar als men de ‘modernen’ niet uit de kerk kon plaatsen dan plaatste men de kerk (dus zichzelf) wel buiten de ‘modernen’.⁶

In de jaren veertig van de vorige eeuw begonnen de fundamentalisten van voorheen zich ‘evangelisch’ te noemen, vele van deze ‘evangelische christenen’ waren echter nog altijd conservatief en fundamenteel in hun geloof. Gedurende de jaren zeventig van de vorige eeuw keerden vele fundamentalisten vaker terug in het dagelijkse sociale leven, door bijvoorbeeld politiek actief te worden. Zij werden soms beschreven als neo-fundamentalisten.⁷

Moslim fundamentalisme

De gijzeling van 66 Amerikanen in Iran in 1979-1981⁷ zorgde ervoor dat de term fundamentalisme weer terug kwam van weggeweest. In een poging om de ideologie van Ayatolla Khomeini en de Iraanse revolutie uit te leggen aan het westerse publiek, die weinig kennis had van de islamitische cultuur, gebruikte de westerse media de volgende beschrijving: ‘fundamentalistische versie van de Islam’. Merk op dat fundamentalisme een westers begrip is. Moslims verdelen zich over het algemeen niet in de groepen fundamentalist of niet-fundamentalist in. Alle Moslims moeten aanvaarden wat staat geschreven in het heilige boek, de koran (Qur’an) als absolute autoriteit, niet alleen waar het hun geloof betreft, maar ook binnen ieder facet van het dagelijkse leven.

Des al niet te min wordt in de westerse media de term ‘Islamitische fundamentalist’ veelal gebruikt om een persoon weer te geven die geweld niet schuwt ten gunste van hun eigen idealen (die hoger geacht worden dan de wetten binnen land). Deze strijd wordt ook wel aangegeven met de term ‘jihad’, waarvan de betekenis in het Arabisch ‘strijd/gevecht’ betekend. De term wordt gebruikt om de heilige oorlog te beschrijven tegen de heidenen (niet Moslims) en niet Moslim landen. Alles met het doel het islamitische geloof te verspreiden en te verdedigen. Geweld wordt door islamieten dan ook nodig geacht om iemand desnoods onder dwang te bekeren tot de islam. Wat zegt de koran hier dan over⁸:

‘Wanneer de heilige maanden voorbij zijn, doodt dan de afgodendienaren waar gij hen ook vindt en grijpt hen en belegert hen en loert op hen uit elke hinderlaag. Maar als zij berouw hebben en het gebed houden en de Zakaat betalen, laat hun weg dan vrij. Voorzeker, Allah is Vergevensgezind, Genadevol.’ (Soera 9:5)

Bestrijdt diegenen onder de mensen van het Boek⁹, die in Allah noch in de laatste Dag geloven, noch voor onwettig houden wat Allah en Zijn boodschapper voor onwettig hebben verklaard, noch de ware godsdienst belijden totdat zij de belasting¹⁰ met eigen hand betalen, terwijl zij onderdanig zijn. (Soera 9:25)

Toen uw Heer aan de engelen openbaarde: "Ik ben met u; versterkt de gelovigen. Ik boezem ontzag in de harten der ongelovigen. Slaat daarom hun hoofd af en slaat alle toppen van hun vingers af." (Soera 8:12)

O, gij die gelooft, bestrijdt de ongelovigen die in uw nabijheid zijn en laat hen hardheid in u vinden en weet, dat Allah met de godvruchtigen is. (Soera 9:123)

Met andere woorden is het leven van een Moslim die deelneemt aan de ‘jihad’ in overeenstemming met wat de koran (Mohammed) leert.

Wanneer iemand die zich Christen noemt dergelijke gruweldaden zou verrichten, dan zou deze Christen lijnrecht tegenover de leer van de Here Jezus Christus staan. Jezus die zei: ‘Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf’ (Mat. 22:29).

Het gevolg van dit alles is dat de media nu de term ‘fundamentalist’ in verband brengt met daden van terreur, verdrukking en geweld. Deze betekenis wordt ook overgenomen als men het heeft over fundamentele Christenen. De term fundamentalist kan niet langer als compliment gezien worden, maar als belediging. Een woord dat jaren lang aangaf dat iemand voor de fundamenten van de Bijbel stond, betekend nu dat deze Christen gehersenspoeld, extremist en antisociaal is. Er zijn zelfs Christenen die andere Christenen bespotten waarmee ze van mening verschillen, zeker als het gaat om conservatieve, jonge aarde creationisten, die de Bijbel serieus nemen.

Conclusie

Is de term ‘fundamentalist’ over datum? Dat zou heel goed kunnen. Daarom is het wellicht niet verstandig om onszelf fundamentalist te noemen. Wellicht is de term ‘Bijbel gelovende Christen’ een betere term. Overigens, welke andere Christenen zouden er in Gods ogen moeten zijn?

Aanhalingen uit de Bijbel: NBG51