ناں وچ کیہ اے؟

پیدایش باب اِک تے دو وچ ناں خُدا وچ: کسے قسم دی ونڈ نہیں اے!

by Russell Grigg

Translated by Evangelist Michael irfan_Pakistan

Also available in Urdu and English

کلام دے وقتاں توں ای کسے شخص دا ناں گہرا اثر رکھ دا سی تے اکثر اوس دی ذات نوں دس دا سی، اوس دے کردار یا اوس دی قسمت۔

کلام پاک وچ خُدا لئی بوہت ساریاں اصطلاحاں نیں، ساریاں دیاں ساریاں خاص معنے تے اثر رکھ دیاں سن۔ جد کہ پہلی کتاب، پیدایش ، مختلف اصطلاحاں استعمال کردی اے، بوہت ای چنگی وجوہات لئی، جداں کہ اسیں ویکھ دے آں۔

ایلو ہیم

پیدایش باب ۱ وچ، موسیٰ 2نے خُدا لئی لفظ ایلوہیم استعمال کیتا اے۔ ایہہ لفظ ایل دا جمع اے، جہڑا انگلش وچ خُدا ول اشارہ کر دا اے۔ یونانی وچ تھیوز تے لاطینی وچ ڈیوز اے۔ ایل دا مطلب اے ’مضبوط‘ تے جلال قدرت تے خُدا دی قوت جہڑا کہ خالق اے تے ساری فطرت تے ایس کل کائنات دا حکمران اے تے زور دیندا اے۔

ایہہ عبرانی وچ جمع، ایلوہیم، حقیقی مطلب ’اک توں زیادہ دو‘؛ تاہم ایس دا ایہہ مطلب نہیں ’شروع وچ خُداواں نے تخلیق کیتا۔ ۔ ۔ ‘ ’کیوں جے ایہہ ایتھے (تے پرانے عہد نامہ وچ ۲۰۰۰ توں وی زیادہ) واحد استعمال ہویا اے۔ مثلاً واحد فعل دے نال (یا اضافی)۔ نہ ای ایہہ اوس دے جاہ و جلال دی جمع دے طور تے، جس طرح کہ ’اسیں شاہی آں‘ حتیٰ کہ ایہہ مطلب نوں شامل کردا اے کہ خُدا ساری دنیا دا قادر مطلق حکمران اے۔ فیر وی ایلوہیم دا استعمال سانوں دسدا اے کہ خُدا دی بذات خود زات وچ جمع دا صیغہ موجود اے۔ (ویکھو پیدایش باب ۱ وچ بھلا تثلیث مل دی ایں؟) ایلوہیم نہایت ودھیا خطاب اے تے ایس طرح موسیٰ لئی صحیح اصطلاح جیہڑی خُدا دی لئی استعمال کر دا اے۔ جنھے پوری کائنات تے ساریاں زندہ چیزاں جنھاں وچ لوک وی شامل نیں نوں بیان کر دے آں۔ خُدا دی قدرت دنیا دے وسیع براعظماں وچ صاف طور تے ویکھی جا سکدی اے، تے جس طرح کہ زمین تے زندگی حیران کن مشکلات، چھ دناں دے مختصر دورانیے وچ یا ہو سکدا اے اگر او یس توں زیادہ استعمال کر چکیا ہوندا، منصوبہ نوں مکمل کیتا۔ ایسے طرحاں اوس دی اچھائی لئی، جیہڑا تباہ کن ہووے گی اگر خُدا گناہ توں پہلاں موت نوں رکھ چکیا ہوندا ، یا حتیٰ کہ موت دے وسیلے نال تخلیق ہوندی۔ موت آخری دشمن اے‘ (۱۔ کرنتھیوں ۱۵: ۲۶) تے ارتقائی جوہر دا لمبار دَور۔

اسیں اوس قدوس تے جلالی دے اگے جھک دے آں جیہڑا ایلوہیم کر چکیا اے۔

ناواں چہ عزت پرانے دور وچ ناں اک اہم موضوع سی۔ مصری کسے ناں نوں خاص روحانی، ہمیشہ رکھن لئی خیال کر دے سن۔ اپنے دیوتاواں دی عزت دی وجہ توں او اکثر کسے دیوتا دا ناں اپنے باطن دے اندر ملحق کر دے سن۔ مثلاً ٹیوٹن خامن، (آمین دا زندہ مجسمہ)۔ خاص طور تے مردانہ یا زنانہ اختتام کسے وی بچے دا ناں مختص کرن وچ اکثر روائتی سن، پر شاہی نام نر یا مادہ دی تمیز نہیں رکھ دے سن۔ بعض اوقات چھوٹا ناں مثلاً ’لال‘ کسے وی بھورے ککے والاں والے دا ہو سکدا سی۔ بالکل جس طرحاں آج اے۔ ناں آمین ہوٹو عام طور تے امینی دا مخفف سی۔ عبرانی ناں وی بڑی اہمیت رکھدے سن، مثلاً یسوع (پرانے عہد نامہ وچ یشوع) دا مطلب ’خُدا بچاتا ہے‘ سی گا۔ ناں رکھن دا عمل احکام وچ روائت سی۔ ۲۔ سلاطین ۲۳۔ ۳۶ دسدا اے کہ مصری فرعون نِکوہ نے اِلیاقیم (’ایل چکدا اے‘) تے شاہ یہوداہ نوں مقرر کیتا، تے اوس نے یہویقیم (’یہواہ پال دا اے ناں رکھ دتا)، اوس تے پورے زور نال اپنا اختیار جتان واسطے، آدم نوں سارے جانوراں دے ناں دین دا کم دتا گیا سی۔ یعقوب دا اپنا ناں اوس فرشتے دے ہتھوں اسرائیل بدل دتا گیا جنھے اوہدے نال کشتی لڑی سی تے ابرام ابرہام دا پہلا ناں سی۔ خُدا دے ناں اوس دی خصوصیات نوں اوس دے طریقے نال ظاہر کر دے نیں جداں اسیں سمجھ سکدے آں۔ ناواں دی پوری اہمیت جدید مغربی تہذیب وچ وڈے پیمانے تے گواچ چکی اے۔ بچیاں دے ناں رکھنا اکثر سادگی نال کسے روحانی اہمیت دی بجائے کسے خاص خوشی دے موقع لئی پسند تے انحصآر کردی اے۔

یاہ وا = یہواہ

پیدایش باب ۲ وچ، آیت ۶ توں ، موسیٰ عبرانی اصطلاح یاہ واہ دا اضافہ کر دا اے۔ یاہ واہ اکثر یہواہ دے طور تے ترجمہ ہو چکیا اے تے چھوٹے حروف خُداوند تے وڈے حروف وچ لکھیا جا چکیا اے ۔4 یاہ واہ حقیقی طور تے زندہ خُدا دا ناں اے۔5 ایہہ موسیٰ تے جل دی ہوئی جھاڑی دے واقع تے ظاہر ہویا سی (خروج ۳: ۱۳۔ ۱۵)۔ اس دا مطلب اے ’میں جہڑا وا اوہی آں۔‘ تے ایس طرح ’ذاتی اک دی موجودگی‘ نوں بیان کر دا اے۔ ایہہ دسدا اے کہ ایلوہیم اپنی مستقل موجودگی نوں رکھدا اے، تے ایمان نال بھرپور تے ناقابل تبدیل اک ہووے۔ جیہڑا اپنے کلام وچ ہمیشہ سچا اے ، تے کل تے اج تے بلکہ ابد تیک یکساں اے دا اعلان کر دا اے۔ 6

ایہ ناں رحیم خُدا، فضل تے قادر نوں اپنے چنے ہوئے لوکاں دے نال رفاقت نوں تے اوہناں دے محافظ تے اوہناں دی پرستش تے مرتکز نوں بیان کر دا اے، جس طرحاں کہ لوکاں دے نال ذاتی تعلق ، خصوصاً ایمانداراں؛ بلکہ مخالفاں دے نال، وی جداں کہ فرعون ، اوہناں دے منصف دے طور تے دسدا اے (خروج ۷: ۱۶ ایف ایف)۔

پیدایش ۲

کویں موسیٰ نےپیدایش باب ۲ وچ خُدا لئی مختلف اصطلاحاں نوں استعمال کیتا؟ کیہ ایس دا مطلب اے کہ دو مختلف (تے ناقابل تردید) پیدایش ۱ تے ۲ باب وچ تخلیق دے وجود نیں؟

جواب: پیدایش باب ۲ وچ، موسیٰ دنیا دے پہلے انسانی جوڑے دے نال خُدا دی بوہت ای پُرخلوص تے ذاتی رفاقت نوں بیان کر دا اے، آدم تے حوا۔ ایہنوں خُدا دے ناں نوں استعمال کرن دی لوڈ سی، یاہ واہ، یہواہ جنھی واری پیدایش باب ۲ وچ استعمال ہویا اے۔ ایلوہیم دے نال جڑیا ہویا اے، جداں کہ ، یاہ واہ، ایلوہیم، تے ترجمہ اے ’خُداوند خُدا‘ ۔ ایہہ سانوں دسدا اے کہ ایلوہیم، شاہی خالق، یاہ واہ اے، اک ’جہڑا ایس گل وچ دلچسپی لیندا اے کہ او دوجیاں نال ذاتی رفاقت جیہڑے اوہدے حضور چلدے تے اوہدے نال گل بات کر دے نیں۔

انسانی تخلیق نوں سانوں وکھاندے ہویا ، چھویں دن جداں کہ باب اک وچ سیریز دے آخری مرحلے تے، موسیٰ ہن سانوں باب ۲ وچ کجھ تفصیل دیندا اے۔

پیدایش ۲: ۴۔ ۱۴ باغ عدن تے بندے تے وجہ دیندی اے، جتھے اوہنوں زندہ رہنا سی۔ آیت ۷ دسدی اے کہ خُدا نے کداں آدم نوں زمین دی مٹی نال بنایا ، تے اوس دے نتھنیاں وچ زندگی دا دم پھونکیا تے او جیندی جان ہویا۔ آیات ۸۔ ۱۶سانوں دسدیاں نیں کہ عدن کداں دا سی، اوس وچ مختلف اقسام دے پودے ندیاں دے کنارے موجود سن جیڑا اوتھے بہندے سن۔ تد آیات ۱۵۔ ۱۷ بیان کر دی اے یہواہ خُدا نے آدم نال خود گل بات کیتی؛ تے اوہنوں عدن دی حفاظت تے اوس دا خیال رکھن دی ذمہ داری عطا کیتی، تے اوس نوں آکھیا کہ او باغ دے ہر شجر دا پھل کھا سکدا اے سوائے ’نیک تے بد‘ کی پچھان دے شجر دا۔

اگے، پیدایش ۲: ۱۸۔ ۲۰ وچ ، سانوں دسدا اے کہ جانوراں وچوں آدم لئی اوس دی مانند کوئی نہ ملیا جنھاں نوں خُدا بنا چکیا سی تے جنھاں دے ناں آدم نے رکھے سن۔ پیدایش ۲: ۲۱۔ ۲۶ بیان کر دا اے کہ یہواہ نے آدم دا ذاتی طور تے خیال رکھیا ؛ اوہنوں اک بیوی عطا کر دیا ہویا۔ اوس دل دی قربت وچ لیاندے ہویا ، تے اوس دی شادی کرائی۔

ناقدین جیہڑے باب ۲ نوں اک سیکنڈ تے باب اک دے برعکس دسدے دے نیں ایس گل وچ ناکام ہو چکے نیں کہ جنھوں موسٰی سادگی نال پہنچان دی کوشش کر چکیا سی۔ بھول چوک تے غلطی نوں سورج، چاند، ستارے، سمندر، باب دو وچ وکھاندے نیں کہ موسیٰ دوجی تخلیق دے بارے لکھن دا کوئی ارادہ نہیں رکھدا سی۔ بعض لوکی پیدایش ۲: ۱۹ وچ نقص پاندے نیں کیوں جے ایہ زمین دےجانوراں نوں پرندیاں توں پہلوں ظاہر کر دیاں نیں تے ایہہ اوہناں دی پیدایش اک باب وچ تخلیق توں مختلف ترتیب اے۔ تاہم، ایہہ فیر اوہناں دی تخلیق دی کہانی ہون دا معنی نہیں رکھ دی۔ ’دھرتی دے جانور‘ ظاہر نہیں کیتے گئے، تے فعل حال مکمل دا استعمال ’بن چکے سن‘ پیدایش ۲: ۸ تے ۱۹ وچ کلام مقدس دے بعض تراجم دے اندر (جداں عبرانی اجازت دیندی اے) موثر طور تے تنقید دا جواب دیندا اے کہ پیدایش ۲ دے واقعات دی ترتیب پیدایش اک باب توں مختلف اے۔ سب توں زیادہ یقینی وضاحت ایہ آں کہ آیت ۱۹ او ترتیب پیش کر دی اے جیہدے وچ خُدا جانوراں نوں آدم دے کول ناں رکھن لئی لیایا سی۔

مختلف مصنفاں دے بارے وچ؟

دوجے نقاد کہندے نیں کہ الفاظ ’ایلوہیم تےیہواہ دو مختلف مصنفاں (P) تے (J) ، دے ول اشارہ کر دے نیں، جیہڑے موسیٰ دے دور باہجھوں کافی دیر زندہ رہے۔ ایہہ دستاویز یا جی ای ڈی پی مفروضے دا حصہ نیں جیہڑا تجویز کردا اے کہ توریت دی مختلف گمنام مصنفین دی بدولت لکھیاں گئیاں سن جیہڑا موسیٰ دے تے دو سوسال تیک زندہ رہے سن۔8 اک نمایاں وکیل جولیس ویل ہاؤسن سی (۱۸۴۴ تا ۱۹۱۸)۔ جنھے آکھیا کہ ’اک خُدا‘ دا نظریہ موسیٰ تے ظاہر نہیں کیتا گیا سی بلکہ کثیر معبودی ، جانور پرستی، آباؤ اجداد دی پرستش وغیرہ توں فروغ پایا سی۔ ایہداں موسیٰ دی بجائے بعد دے مصنفین نوں ڈھونڈن یا جانن دی ضرورت ایں۔9

فیر وی، ایہ خیال مکمل طور تے جھوٹا اے۔ تاریخ دوناں عبرانی تے دنیاوی، ایہناں فرضی مصنفین دے بارے وچ کجھ نہیں جان دے – نہ اوہناں دے ناں نہ ای اوہناں دی معرفت کسے دوجے کماں نوں۔ ’تعلیم‘ خیال نوں فروغ دین لئی استعمال ہوئی دا عدالت توں باہر مذاق بنے گا اگر کسے دوجی پرانی کتاب تے لاگو کیتا جائے10۔

اسیں یہواہ دے کلام، خُدا دے خالق تے بھروسہ رکھ سکدے آں جہڑا ہمیشہ سی، ہن ہے، تے ابد تیک رہوے گا۔ پیدایش وچ کلام دے مطابق دنیا دا خیال سانوں ابتدا دی ٹھیک تاریخ دیندا اے – کائنات ، زمین، تے بنی نوع انسان دی۔

کیہ پیدایش باب ۱ وچ تثلیث دے کردار نوں رکھ دی اے؟ پیدایش باب ۱ وچ ایلوہیم دا استعمال (ایل دی تین یا زیادہ جمع صیغے = خُدا ) نوں تجویز کر دا اے کہ خُدا دی شخصیت دے بارے کجھ جمع صیغہ موجود اے۔ تے ایلوہیم دے بارے نال واحد فعل دا استعمال (’تخلیق کیا‘ = bara ، amar = ’کہا‘، < raah = ’ویکھیا‘؛ وغیرہ)۔ پورے پیدایش اک باب وچ خُدا دی واحدنیت جمع دے صیغے نوں منسلک کر دی اے ؛ مثلاً خُدا اک اے، مگر دوجے شعور وچ اک توں زیادہ نیں۔ پیدایش ۱: ۲ بیان کر دی اے، ’خُدا دی روح پانیاں تے جنبش کر دی سی۔‘ 1 تخلیق خُدا دے بولن دا نتیجہ ہون دے طور تے بیان کیتی گئی اے، مثلاً اوس دے کلام دی وجہ توں۔ نویں عہد نامے وچ سانوں دسیا گیا اے کہ خُداوند یسوع مسیح دے ناواں وچوں اک ناں ’کلام‘ اے (یوحنا ۱: ۱۔۱۲)، تے یعنی خُدا نے ہر چیز نوں اوس دے وسیلے توں پیدا کیتا۔ ایہدا، کتاب مقدس دے بالکل پہلے باب وچ ساڈے کول تثلیث دی پہلی تجویز اے، جیہڑی ساڈے لئی باقی کتاب مقدس دے اندر بڑی تفصیل نال بیان کیتی گئی اے۔ سانوں ’شواہدی متن‘ دے طور تے صحائف دے حوالہ جات استعمال کرن تے محتاط ہونا چاہیے جیہڑا ایس مقصد دے نال نہیں لکھیا گیا سی، ذہن وچ، فیر وی، باقی کتاب مقدس، خصوصی طور تے نواں عہد نامہ، سانوں تثلیث دی الہٰی تعلیم منکشف کر دا اے (مثلاً متی ۳: ۱۶۔ ۱۷)۔ اسیں واپس پیدایش تے نظر ڈال سکدے آں تے دیکھ سکدے آں کہ اصطلاحات تے الفاظ جیہڑے موسیٰ دے آسمانی الہام دے ذریعے استعمال کیتے باہجھ وچ مکاشفے دے نال غیر مستقل نہیں نیں، بلکہ حقیقت وچ تثلیث تے باہجھ دی تعلیم دا پیشتر عکس نیں۔ عبارت ول واپس آؤ۔ References and notes The Hebrew word ruach can mean ‘wind’, ‘breath’ or ‘spirit’; the context determines the correct meaning. The Hebrew construction here precludes the meaning from being ‘a wind from God was moving …’, as some liberals claim. Thus ' And God said … ’ (Genesis 1:3, 6, 9, 11, 14, 20, 24, 26). E.g. John 1:3; Colossians 1:15–16; Hebrews 1:2.