Ptaki wysp Galapagos

Autor Lita Sanders and Jonathan Sarfati
tłumacz Andrew Ostapowicz

Foto Steve Murray

W roku 2009 wypadła dwusetna rocznica narodzin Karola Darwina (1809-1882), najbardziej sławnego ze swego dzieła O powstawaniu gatunków drogą naturalnego doboru, czyli o utrzymywaniu się doskonalszych ras w walce o byt (1859). Wiele z jego idei powstało jako rezultat podróży statku HMS Beagle, w której wziął udział w latach1831-1836, a szczególnie miesięczny pobyt, w r. 1851, w archipelagu znanym obecnie jako wyspy Galapagos, położonym o 972 km na zachód od Ekwadoru.

Przedziwna różnorodność stworzeń na tych wyspach fascynowała Darwina, a szczególnie ogromne żółwie, od których owe wyspy biorą swą nazwę (po hiszpańsku galapago znaczy siodło, co wzięło się od żółwi na Galapagos, których grzbiet przypomina siodło). Jednak stworzeniami, które rzekomo dały natchnienie dla ewolucyjnych idei Darwina, zaprzeczających stworzeniu, były odmiany ptaków. Kormorany-nieloty mają skrzydła nie dające im możliwości lotu, ale potrafią za to pływać i nurkować za łupem lepiej niż ich kuzyni, nadal potrafiący latać.

Ptaki na Galapagos wykazują zdumiewające dostosowanie do swego środowiska i są doskonałym przykładem dostosowania zwierząt do zmieniających się warunków. Skrzydła kormorana nielota nie dają już możliwości lotu, ale ptak ten potrafi pływać i nurkować w pogoni za swymi ofiarami o wiele lepiej niż jego nadal potrafiący latać kuzyni. Głuptaki niebieskonogie, czerwononogie i maskowe ukazują różnorodność zachowań i wyglądów tym samym rodzaju. 13 odmian zięb na Galapagos mają odmienne rozmiary dziobów, co umożliwia karmienie się różnego rodzaju pokarmami, a nawet wykazują nowe zachowania.¹

Ale czy te różnice są przykładami ewolucji? I czy biblijne stworzenie ma wytłumaczenie dla nich?

Kormorany nieloty

Fot. iStockphoto

Jedyna odmiana kormoranów na Galapagos to nieloty, są one też jedyną odmianą kormoranów niezdolnych do latania. Zostały one nawet zaklasyfikowane jako odmienny rodzaj: Nannopterum, podczas gdy wszystkie inne kormorany należą do rodzaju Phalacrocorax. Zmiany, które zaszły w owych kormoranach nielotach są podobne do zmian w innych ptakach nielotach; kil mostku, na którym opierają się mięśnie konieczne dla lotu, jest znacznie mniejszy, a nogi znacznie mocniejsze niż u innych kormoranów. Niepotrzebne dla lotu skrzydła uległy pogorszeniom, które zostałyby wyeliminowane u nadal latających ptaków. Na przykład pióra są miększe i bardziej podobne do włosów, podobnie do piór innych ptaków-nielotów.²

Ponieważ kormorany-nieloty nie mogły przypłynąć z lądu stałego (nie zapuszczają się dalej niż 100 m od lądu podczas łapania ryb), skąd się więc wzięły? Darwin przypuszczał, że wytworzyły się z kormoranów, które przyleciały na wyspę, a ich dalsze pokolenia straciły umiejętność latania. Obecnie wiemy, że ta strata nastąpiła przez mutacje czyli błędy genetyczne. Normalnie takie błędy genetyczne są szkodliwe, ale mogły okazać się pomocne dla kormoranów na tej szczególnej wyspie.³

Fot. iStockphoto

Byłoby to podobne do przypadku chrabąszczy-nielotów na wietrznych wyspach, mających lepsze szanse na przetrwanie niż chrabąszcze potrafiące latać, które wiatr zmiata precz.⁴ Mogło to być także rezultatem zmniejszenia presji selekcji – bez obecności wrogów naturalnych i z obfitością pokarmu w morzu, utrata lotu byłaby mniej ważną niekorzyścią, podobnie jak mieszkańcy jaskiń, pozbawieni w ciągu pokoleń wzroku.⁵ Jednak nie byłoby to przykładem ewolucji; mutacja powodująca utratę zdolności latania jest przykładem utraty informacji genetycznej. Ewolucja od szlamu do człowieka wymaga zmian tworzących nową informację genetyczną.

Głuptaki

Nazwa „głuptak” ma powiązania z angielską nazwą ”booby”, która wywodzi się od hiszpańskiego słowa „bobo” (klaun), gdyż ma niezwykły taniec i naiwnie ląduje na łodziach i statkach dając się złapać.⁶ Głuptaki mają szczególne oczy skierowane do przodu, co daje im stereoskopową wizję (poczucie odległości) i łapią ryby przez widowiskowe nurkowanie z wysoko ści, wpadając do wody z szybkością 100 km/h. Łatwo jest odróżnić samców wydających ochrypły gwizd od samiczek, które rechoczą.⁷ Wysiadują jajka ogrzewając je swoimi łapkami, które mają większy dopływ krwi, a młode przez pierwszy miesiąc trzymają się ciepło siedząc na łapkach swoich rodziców.

Fot. Steve Murray

Na Galapagos są trzy odmiany głuptaków: niebieskonogie, czerwononogie i maskowe. Wszystkie należą do tej samej rodziny, ale różnią się nie tylko wyglądem, lecz także zachowaniem. Niebieskonogie i czerwononogie parzą się przez cały rok, natomiast maskowe mają roczny cykl parzenia się, różny na różnych wyspach. Wszystkie łowią ryby w podobny sposób, ale w różnych miejscach – niebieskonogie łowią ryby blisko brzegu, podczas gdy maskowe robią to nieco dalej, a czerwononogie jeszcze dalej. Budują swe gniazda w różnych środowiskach. Niebieskonogie budują swe gniazda na skałach blisko brzegu, maskowe na w wysokich urwiskach, a czerwononogie na drzewach. Z powodu ich różnych miejsc łowów i zamieszkania niewiele jest współzawodniczenia między nimi.^6,7

Jasne kolory łapek są wynikiem zarówno barwnika (żółte karotenoidy, jak np. w marchewkach) oraz struktury (włókna kolagenu tuż pod skórą). Różnice wyglądu to po prostu odmiany danego gatunku. Ich funkcją jest prawdopodobnie rozpoznawanie partnerów, aby przyciągać osobniki o podobnych zachowaniach. A także kolor łapek samców zmienia się szybko wraz za stanem zdrowia, co jest użytecznym wskaźnikiem dla samiczek szukających partnerów.⁸

Zięby Darwina

Zięby wysp Galapagos są bardziej sławne niż owe dwie rodziny ptaków i s

ą powszechnie cytowane jako pierwszorzędny przykład ewolucji; w rzeczy same jako przykład, który dał początek teorii Darwina. Postulował on bowiem, że wszystkie odmiany zięb, z dziobami dostosowanymi do różnych źródeł pokarmu, były potomkami tego samego gatunku zięb, a różne odmiany powstały z biegiem czasu.⁹

Było to nawet sensowne. Przypuśćmy, że zięby z informacją genetyczną dla szerokiego wachlarza odmian dziobów zostały zagnane na wyspy przez burzę i niektóre z nich znalazły się na wyspie, gdzie głównym źródłem pokarmu były twarde nasiona. Zięby z genami dla grubych i mocnych dziobów radziłyby sobie lepiej i byłyby lepiej odżywione i stąd bardziej prawdopodobnie zostawiałyby potomstwo. Natomiast ptaki na wyspie z małą ilością nasion, ale z mnóstwem robaków radziłyby sobie lepiej mając cienkie i długie dzioby, dające możliwość sięgania głębiej w ziemię i wyciągania robaków.

Jest to rzeczywiście przykład dostosowania i doboru naturalnego, ale należy zauważyć, że dobór naturalny aktualnie usuwa geny z danej populacji – na wyspie bogatej w nasiona, z małą ilością robaków, informacja dla cienkich i długich dziobów byłaby zatracona; jednocześnie informacja dla grubych i mocnych dziobów zostałaby zatracona na wyspie bogatej w robaki, ale z małą ilością nasion (zobacz diagram obok). Tak więc te zmiany posuwają się w kierunku przeciwnym ewolucji, która wymaga nowych genów z nową informacją.¹⁰ Tego nie można zbyt mocno podkreślić: dobór naturalny nie jest ewolucją;¹¹ w rzeczy samej dobór naturalny został odkryty przez kreacjonistów przed Darwinem,¹² i jest obecnie ważnym czynnikiem w biblijnym modelu kreacjonizmu.

Darwin przebija skompromitowany kreacjonizm, ale przegrywa z biblijnym

Foto iStockphoto

Propagandowa ewolucyjna książka, wydana przez National Academy of Sciences w USA jest typowa:

„Darwin nie mógł widzieć jak owe obserwacje mogły być wytłumaczone przez przeważające w jego czasach poglądy: Każdy gatunek został niezależnie stworzony, z gatunkami najlepiej dostosowanymi do lokalnych warunków na ziemi stworzonymi w ich szczególnych lokalizacjach.”¹³

Jednak nie był to pogląd biblijny; był to raczej pogląd podobny do poglądu postępowego stwarzania, jaki utrzymuje Hugh Ross i jemu podobni.¹⁴ Był to rezultat uprzedniego poddania się milionom lat, które z kolei było rezultatem uprzedniego odrzucenia biblijnego potopu.¹⁵ Według modelu biblijnego, potop zniszczył całą ziemię, po czym została na nowo zaludniona przez zwierzęta, które rozeszły się z Arki w górach Ararat. Stąd kreacjoniści biblijni spodziewaliby się, iż zwierzęta na Galapagos przybyły z lądu Południowej Ameryki, i że stworzenia na wyspach byłyby odmianami stworzeń na lądzie stałym.

Kreacjoniści biblijni przepowiadaliby także szybkie tworzenie się nowych odmian a nawet gatunków. Popiera to fakt, że wiele nowoczesnych odmian kręgowców lądowych musi się wywodzić ze stosunkowo nielicznych zwierząt, które zeszły z Arki tylko 4500 lat temu. Kontrastuje to z myślą Darwina, że taki proces zabrałby bardzo długi czas. Jednakowoż 18-letnie studium, które przeprowadził zoolog Peter Grant, wskazało na szybkie tworzenie się odmian i nowe gatunki mogą powstać w ciągu tylko 200 lat,¹⁶ co przypadkowo jest potwierdzeniem biblijnego modelu stworzenia.^17,18 A odmiany mogą także być cykliczne – podczas gdy susza spowodowała małe powiększenie rozmiarów dziobów, zmiana ta została cofnięta, gdy deszcze powróciły. Zgadza się to z wbudowaną zdolnością adaptacji do różnych warunków klimatycznych, raczej niż z darwinowską ewolucją.

W ten sposób kompromis z milionami lat był nie tylko uśmierzeniem, które pozwoliło Darwinowi dalsze podważanie biblijnego autorytetu, ale także przeszkadzało tworzeniu spójnych modeli.¹⁹

Podsumowanie

• Ptaki na Galapagos ukazują znamienitą różnorodność.
• Nieco tej różnorodności było skutkiem utraty informacji przez mutacje i dobór naturalny.
• Kompromis kościołów przyjmujących miliony lat dał Darwinowi łatwy cel i utrudniał utworzenie wierzytelnego modelu kreacjonistycznego.